W poszukiwaniu „czwartej władzy” w Konstytucji RP z 1997 roku. Analiza instytucjonalno-prawna przepisów Konstytucji

Tomasz Litwin

doi:10.35765/hp.2314

Data publikacji : 2023-03-29

Tom 14 Nr 46 (2023)

W poszukiwaniu „czwartej władzy” w Konstytucji RP z 1997 roku. Analiza instytucjonalno-prawna przepisów Konstytucji

Tomasz Litwin

https://orcid.org/0000-0001-6956-6959

DOI: https://doi.org/10.35765/hp.2314

Dział: Vol. 14, No. 46 (2023): Czwarta władza - aspekty teoretyczne i praktyczne

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Głównym celem naukowym artykułu jest analiza kwestii, czy w świetle przepisów Konstytucji RP jakikolwiek podmiot spoza jej art. 10 mógłby równoważyć pozycję ustrojową legislatywy i egzekutywy – pełnić rolę „czwartej władzy”.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem badawczym jest próba odpowiedzi na pytania, czy według Konstytucji jakiś podmiot mógłby pełnić rolę „czwartej władzy”, a jeśli nie, to jak należy zmienić Konstytucję, aby wprowadzić do niej „czwartą władzę”. W artykule wykorzystano analizę instytucjonalno-prawną przepisów Konstytucji ze szczególnym uwzględnieniem: językowo-logicznej, systemowej, doktrynalnej oraz sądowej wykładni przepisów Konstytucji.

PROCES WYWODU: Merytoryczną część artykułu rozpoczynają uwagi o konstytucyjnej zasadzie podziału władzy. Następnie przedstawione są rozważania o pojęciu „czwartej władzy” z perspektywy konstytucyjno-prawnej oraz analiza przepisów Konstytucji nakierowana na odnalezienie podmiotu, który mógłby pełnić rolę „czwartej władzy”. Artykuł kończą propozycje wprowadzenia zmian do Konstytucji, które pozwolą suwerenowi, samorządowi terytorialnemu oraz organom kontroli państwowej i ochrony prawa równoważyć pozycję ustrojową legislatywy i egzekutywy.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W świetle przepisów Konstytucji RP żaden podmiot nie pełni roli „czwartej władzy”.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Potrzebne jest wprowadzenie do Konstytucji RP zmian wzmacniających pozycję ustrojową Narodu, samorządu terytorialnego, organów kontroli państwowej i ochrony prawa oraz prokuratury, które mogłyby pełnić rolę „czwartej władzy”.

Słowa kluczowe

władza ; podział władzy ; czwarta władza ; Konstytucja ; nowelizacja Konstytucji

Inne teksty tego samego autora

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Uwagi dotyczące praw autorskich

Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:

Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.

Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:

Bibliografia

Akty prawne

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 805 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1319 z późn. zm.).

Orzecznictwo

Wyrok TK z 28.04.1999 r., K 3/99, OTK 1999, nr 4, poz. 73.

Wyrok TK z 27.05.2003 r., K 11/03, OTK-A 2003, nr 5, poz. 43.

Wyrok TK z 24.11.2003 r., K 26/03, OTK-A 2003, nr 9, poz. 95.

Wyrok TK z 29.11.2005 r., P 16/04, OTK-A 2005, nr 10, poz. 119.

Wyrok TK z 23.03.2006 r., K 4/06, OTK-A 2006, nr 3, poz. 32.

Wyrok TK z 30.10.2006 r., P 10/06, OTK-A 2006, nr 9, poz. 128.

Wyrok TK z 18.07.2007 r., K 25/07, OTK-A 2007, nr 7, poz. 80.

Wyrok TK z 16.07.2009 r., Kp 4/08, OTK-A 2009, nr 7, poz. 112.

Postanowienie TK z 20.09.2009 r., Kpt 2/08, OTK-A 2009, nr 5, poz. 78.

Wyrok TK z 19.10.2010 r., K 35/09, OTK-A 2010, nr 8, poz. 77.

Wyrok TK z 11.08.2016 r., K 39/16, OTK-A 2016, nr 71.

Wyrok TK z 13.12.2016 r., K 13/16, OTK-A 2016, nr 101.

Wyrok TK z 18.12.2018 r., SK 27/14, OTK-A 2019, nr 5.

Literatura naukowa

Banaszak, B. (2012). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Bankowicz, M. (2020). System polityczny Republiki Włoskiej. W M. Bankowicz, & B. Kosowska-Gąstoł (Red.), Systemy politycz-ne. Podręcznik akademicki. 2 Ustroje państw współczesnych (s. 189–229). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloń-skiego.

Bujwid-Kurek, E. (2019). Władza polityczna a system polityczny – wokół kategorii politologicznych uwag kilka. Horyzonty Polityki, 10(30), 25–38. DOI: 10.35765/HP.2019.1030.02.

Chruściak, R. (2008). Sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji jako forma odpowiedzialności politycznej. Przegląd Sejmowy, 1(84), 29–44.

Chrzanowski, M. (2020). Uwagi do art. 12. W A. Niewęgłowski (Red.), Ustawa o radiofonii i telewizji. Komentarz (s. 187–189). Warszawa: Wolters Kluwer.

Czarny, P. (2019). Uwagi do art. 163. W P. Tuleja (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (s. 493–497). Warszawa: Wol-ters Kluwer.

Florczak-Wątor, M. (2019a). Uwagi do art. 10. W P. Tuleja (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (s. 55–58). War-szawa: Wolters Kluwer.

Florczak-Wątor, M. (2019b). Uwagi do art. 227. W P. Tuleja (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (s. 647–650). Warszawa: Wolters Kluwer.

Garlicki, L., & Sarnecki, P. (2016). Uwagi do art. 14. W L. Garlicki, & M. Zubik (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (T. I, wyd. 2) (s. 450–463). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Haczkowska, M., & Masternak-Kubiak, M. (2014). Uwagi do art. 186. W M. Haczkowska (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: LexisNexis, LEX.

Kosowska-Gąstoł, B. (2020). System polityczny Konfederacji Szwaj-carskiej. W M. Bankowicz, & B. Kosowska-Gąstoł (Red.), Systemy polityczne. Podręcznik akademicki. 2 Ustroje państw współczesnych (s. 231–272). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloń-skiego.

Kuca, G. (2007). Zasada podziału i równowagi władz a inne organy państwowe. W J. Czajowski (Red.), Ustroje, doktryny, instytucje polityczne. Księga jubileuszowa Profesora zw. dra hab. Mariana Grzybowskiego (s. 169–175). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Litwin, T. (2016). Krytyka polityki gospodarczej koalicji PO-PSL w „Gazecie Wyborczej” 2007–2015. Polityka i Społeczeństwo, 1(14), 111–122. DOI: 10.15584/polispol.2016.1.11.

Litwin, T. (2018). Pojęcie „przedstawiciela Narodu” w świetle art. 4 ust. 2 Konstytucji RP z 1997 r. Horyzonty Polityki, 1(26), 11–31. DOI: 10.17399/HP.2018.092601.

Litwin, T. (2019). Wstęp. W T. Litwin, K. Łabędź, & R. Zyzik, Aktualna debata wokół zasad ustrojowych w Polsce (s. 7–16). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.

Litwin, T. (2020). The Constitutional-Legal Analysis of “Communi-cation”, “Means Of Social Communication” as Well as “Social Dialogue”, and “Citizens’ Dialogue”. Polityka i Społeczeństwo, 1(18), 5–19. DOI: 10.15584/polispol.2020.1.1.

Litwin, T. (2021). The Reflection on the Human Nature and the Pow-er in the Constitution of the Republic of Poland of 1997 from the Legal-Constitutional Research Perspective. Horyzonty Polityki, 2(39), 67–88.

Naleziński, B. (2019). Uwagi do art. 210. W P. Tuleja (Red.), Konsty-tucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (s. 615–616). Warszawa: Wolters Kluwer.

Pach, M., & Tuleja, P. (2016). Uwaga 36 do art. 10. W M. Safjan, & L. Bosek (Red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz. Art. 1-86 (s. 335–352). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Paczkowski, A. (1973). Czwarta władza. Prasa dawniej i dziś. Warsza-wa: Wiedza Powszechna.

Sadomski, J. (2016). Uwagi do art. 14. W M. Safjan, & L. Bosek (Red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz. Art. 1-86 (s. 388–397). War-szawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Sarnecki, P. (2016). Uwagi do art. 10. W L. Garlicki, & M. Zubik (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (T. I, wyd. II) (s. 331–354). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Sokolewicz, W. (2008). Wolność prasy jako konstytucyjna zasada ustroju państwa. Ius Novum, 2, 5–23.

Sokolewicz, W. (2009). R. Chruściak, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w systemie politycznym i konstytucyjnym. Przegląd Sejmowy, 4 (93), 236–242.

Szewc, A. (2008). Ustawa o samorządzie województwa. Komentarz. Warszawa: ABC a Wolters Kluwer business.

Zieliński, E. (1999). Nauka o państwie i polityce. Warszawa: Dom Wy-dawniczy Elipsa.

Zoll, A. (2016). Sposób wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 1, 43–50.

Total abstract views : 94

PDF Downloads : 118