Późnośredniowieczne próby uzasadniania niezależności prawodawczej

Bogdan Szlachta

Published : 2016-12-21

Vol. 7 No. 19 (2016)

Późnośredniowieczne próby uzasadniania niezależności prawodawczej

Bogdan Szlachta

Section: Articles Varia

Abstract

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji hierokratyzmu wypracowanej przez kanonistów w XII‑XIII w. Stanowiła ona kontynuację projektu uzasadniającego nie tylko niezależność prawodawczą Kościoła rzymskiego, ale i pretensje do uniwersalnego prymatu prawodawczego papieża.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Koncepcja hierokratyzmu została zaatakowana zarówno przez zwolenników uniwersalistycznych pretensji cesarza, jak i przez obrońców niezależności partykularnych bytów politycznych. Choć część autorów przełomu XIII/XIV w. (Jan z Paryża) wciąż odwoływała się do koncepcji dualistycznej, wykluczającej podobne pretensje, większość opowiadała się już za hierokratyzmem (Idzi Rzymianin) lub za niezależnością od papiestwa i cesarstwa partykularnych „monarchii narodowych” lub „republik”.

PROCES WYWODU: Poszukiwania tzw. postglosatorów (Baldus de Ubaldis), zmierzające do uzasadnienia niezależności prawodawczej republik północnowłoskich, miały przygotowywać popularny w czasach nowożytnych koncept „suwerenności zewnętrznej”.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Jakkolwiek poszukiwania postglosatorów zmierzały w innym kierunku niż analizy kanonistów, niemniej złożenie ich ustaleń zdaje się istotnym elementem procesu zmierzającego do ukształtowania typowej dopiero dla nowożytności koncepcji suwerenności.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Niezwykle ważna koncepcja prawna i polityczna wypracowana w XIV w. była doniosła nie tylko z punktu widzenia Kościoła, lecz również innych bytów politycznych w okresie późnego średniowiecza i w początkach ery nowożytnej, zwłaszcza w epoce renesansu.

Most read articles by the same author(s)

Details

References

Indicators

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Zasady cytowania

Altmetric indicators

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals:

References

Barshack, L. (2006). The Communal Body, the Corporate Body, and the Clerical Body:An Anthropological Reading of the Gregorian Reform. W: L. Besserman (red.), Sacred and secular in medieval and early modern cultures: new essays. New York.

Baszkiewicz, J. (1964). Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie. Warszawa.

Berman, H.J. (1995). Prawo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej, przeł. S. Amsterdamski. Warszawa.

Boase, T.S.R. (1933). Boniface VIII. London.

Canning, J. (1987). The Political Thought of Baldus de Ubaldis. Cambridge.

Carlyle, A.J. i Carlyle, R.W. (1928). A History of Political Theory in the West. T. V. Edinburgh.

Elshtain, J.B. (2008). Sovereignty. God, State, and Self. New York.

Gilmore, M.P. (1941). Argument from Roman Law in Political Thought 1200 1600. Cambridge, Mass.

Kantorowicz, E. (2007). Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, przeł. M. Michalski, A. Krawiec. Warszawa.

Ladner, G.B. (1947). Aspects of Mediaeval Thought. Review of Politics, IX.

Ladner, G.B. (1954). The Concepts of „Ecclesia” and „Christianitas” and their Relation to the Idea of Papal „Plenitudo Potestatis” from Gregory VII to Boniface VIII.

Miscellanea Historiae Pontificae, vol. XVIII: Sacerdozio e Regno da Gregorio VII a Bonifacio VIII. Roma.

Leclerc, J. (1942). Jean de Paris et l’ecclésiologie du XIIIe siècle. Paris.

Leclerc, J. (1952). The Two Sovereignties. A Study of the Relationship between Church and State, transl. H. Montgomery. London.

McIlwain, Ch.H. (1934). The Growth of Political Thought in the West. New York.

Oakley, F. (2003). The Conciliarist Tradition. Constitutionalism in the Catholic Church 1300 1870. Oxford.

Pennington, K. (2012). Władca i prawo (1200 1600). Suwerenność monarchy a prawa poddanych w zachodnioeuropejskiej tradycji prawnej, przeł. A. Pysiak. Warszawa.

Perrin, J.W. (1972). Azo, Roman Law, and Sovereign European States. Studia Gratiana, 15, 92 101.

Piazzoni, A.M. (2004). Historia wyboru papieży, przeł. M. Lehnert. Kraków.

Quaritsch, H. (1982). Souveränität. Entstehung und Entwicklung des Begriffs in Frankreich und Deutschland vom 13. Jh. bis 1806. Berlin.

Runciman, S. (2008). Teokracja bizantyjska, przeł. M. Radożycka Paoletti. Katowice.

Scholz, R. (1903). Die Publizistik zur Zeit Philipps des Schönen und Bonifaz VIII. Stuttgart.

Spruyt, H. (1994). The Sovereign State and Its Competitors. An Analysis of Systems Change. Princeton, NJ.

Streyer, J.R. (1980). The Reign of Philip the Fair. Princeton, NJ.

Szlachta, B. (1999). Hierokratyzm. W: M. Jaskólski (red.), Słownik historii doktryn politycznych. T. II. Warszawa, 397 401.

Szlachta, B. (2001). Monarchia prawa. Szkice z historii angielskiej myśli politycznej do końca epoki Plantagenetów. Kraków.

Szlachta, B. (2003). O pojęciu „suwerenność” (kilka uwag historyka doktryn politycznych). Civitas. Studia z filozofii polityki, 7: Suwerenność, 9 70.

Szlachta, B. (2005). Konstytucjonalizm czy absolutyzm? Szkice z francuskiej myśli politycznej XVI wieku. Kraków.

Szlachta, B. (2007). Monarchia prawa? Angielska myśl polityczna doby Tudorów. Kraków.

Szlachta, B. (2015). Suwerenność. W poszukiwaniu (problematycznych) źródeł koncepcji. Horyzonty Polityki, 6(14), 11 34.

Tierney, B. (1955). Foundations of the Conciliar Theory. The Contribution of the Medieval Canonists from Gratian to the Great Schism. Cambridge.

Tierney, B. (1964). The Crisis of Church and State 1050 1300. Englewood Cliffs, N.J.

Ullmann, W. (1975). Law and Politics in the Middle Ages. An Introduction to the Sources of Medieval Political Ideas. Cambridge.

Wilks, M. (1964). The Problem of Sovereignty in the Later Middle Ages. The Papal Monarchy with Augustinus Triumphus and the Publicists. Cambridge.