KOŚCIÓŁ RZYMSKI JAKO PIERWSZY „SUWERENNY BYT POLITYCZNY”?

Bogdan Szlachta

Data publikacji : 2016-11-18

Tom 7 Nr 18 (2016)

KOŚCIÓŁ RZYMSKI JAKO PIERWSZY „SUWERENNY BYT POLITYCZNY”?

Bogdan Szlachta

Dział: ARTYKUŁY TEMATYCZNE / THEMATIC ARTICLES

Abstrakt

Cel naukowy: Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie istotnej propozycji teoretycznej prowadzącej do ustanowienia zhierarchizowanego Kościoła rzymskiego jako pierwszego suwerennego bytu politycznego.

Problem i metody badawcze: Część badaczy, w tym autor przedstawianego tekstu, próbują dowodzić, że począwszy od drugiej połowy XI w. papiestwo wieńczące Kościół rzymski zmierzało do ustanowienia bytu prawnego niezależnego od wpływu władców świeckich.

Proces wywodu: Koncepcja Kościoła jako sacerdotium, a zwłaszcza koncepcje uzasadniające niezależność papieża jako organu prawodawczego miały w tym zakresie istotne znaczenie, opierały się bowiem na tezie o potrzebie istnienia ładu prawnego niezakłócanego przez wolę świeckiego prawodawcy. Koncepcje te, oparte w dużej mierze na dokumencie papieża Grzegorza VII Dictatus papae z 1075 r., wypracowali kanoniści XII i XIII w. nie tyle w oparciu o prawo rzymskie (traktowane jako poddające się interpretacjom, ale niezmienne), ile w oparciu o prawo kanoniczne, podlegające modyfikacjom, a nawet zmianom dokonywanym powoli, lecz świadomie.

Wyniki analizy naukowej: Wyniki analizy wskazują na to, że przemiany kształtowanego w sposób opisany powyżej prawa kanonicznego miały zarówno dostarczać uzasadnienia dla uniwersalistycznych pretensji politycznych, jak i pozwalać na wypracowanie koncepcji umacniających niezależność prawodawczą Kościoła oraz prymat w nim papieża; niezależność od wpływu „z zewnątrz” „nieterytorialnej” wspólnoty wierzących w Chrystusa, prowadzonej przez zhierarchizowane sacerdotium, zatem grupę duchownych.

Wnioski, innowacje, rekomendacje:

W XII i XII wieku została przedstawiona bardzo poważna propozycja polityczna, która miała bardzo poważny wpływ na papieską i hierarchiczną koncepcję Kościoła w następnych wiekach.

Propozycja ta była ważna nie tylko dla Kościoła, ale także dla świeckiej władzy politycznej w późnym średniowieczu oraz na początku czasów współczesnych, przede wszystkim w Odrodzeniu.

Słowa kluczowe

suwerenność ; Kościół rzymski ; papiestwo ; prawo ; władza/autorytet

Inne teksty tego samego autora

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Uwagi dotyczące praw autorskich

Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:

Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.

Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:

Bibliografia

Barshack Lior (2006), The Communal Body, the Corporate Body, and the Clerical Body:An Anthropological Reading of the Gregorian Reform, [w:] Sacred and secular in medieval and early modern cultures: new essays, red. L. Besserman, New York.

Baszkiewicz Jan (1964), Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie, Warszawa.

Berman Harold J. (1995), Prawo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej, przeł. S. Amsterdamski, Warszawa.

Boase T.S.R. (1933), Boniface VIII, London.

Canning Joseph (1987), The Political Thought of Baldus de Ubaldis, Cambridge.

Carlyle A.J., Carlyle R.W. (1928), A History of Political Theory in the West, t. V, Edinburgh.

Elshtain Jean Bethke (2008), Sovereignty. God, State, and Self, New York.

Gilmore Myron P. (1941), Argument from Roman Law in Political Thought 1200-1600, Cambridge, Mass.

Kantorowicz Ernst (2007), Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, przeł. M. Michalski, A. Krawiec, Warszawa.

Ladner Gerhard B. (1947), Aspects of Mediaeval Thought, “Review of Politics”, IX.

Ladner Gerhart B. (1954), The Concepts of „Ecclesia” and „Christianitas” and their Relation to the Idea of Papal „Plenitudo Potestatis” from Gregory VII to Boniface VIII, „Miscellanea Historiae Pontificae”, vol. XVIII: Sacerdozio e Regno da Gregorio VII a Bonifacio VIII, Roma.

Leclerc Joseph (1942), Jean de Paris et l’ecclésiologie du XIIIe siècle, Paris.

Lecler Joseph (1952), The Two Sovereignties. A Study of the Relationship between Church and State, transl. H. Montgomery, London.

McIlwain Charles H. (1934), The Growth of Political Thought in the West, New York.

Oakley Francis (2003), The Conciliarist Tradition. Constitutionalism in the Catholic Church 1300–1870, Oxford.

Pennington Kenneth (2012), Władca i prawo (1200-1600). Suwerenność monarchy a prawa poddanych w zachodnioeuropejskiej tradycji prawnej, przeł. A. Pysiak, Warszawa.

Perrin J.W., Azo, Roman Law, and Sovereign European States, „Studia Gratiana”, 1972, nr 15, s. 92-101.

Piazzoni A.M. (2004), Historia wyboru papieży, przeł. M.

Lehnert, Kraków.

Quaritsch Helmut (1982), Souveränität. Entstehung und Entwicklung des Begriffs in Frankreich und Deutschland vom 13. Jh. bis 1806, Berlin.

Runciman Steven (2008), Teokracja bizantyjska, przeł. M. Radożycka-Paoletti, Katowice.

Scholz R. (1903), Die Publizistik zur Zeit Philipps des Schönen und Bonifaz VIII., Stuttgart.

Spruyt Hendrik (1994), The Sovereign State and Its Competitors. An Analysis of Systems Change, Princeton, NJ.

Streyer J.R. (1980), The Reign of Philip the Fair, Princeton, NJ.

Szlachta Bogdan (1999), Hierokratyzm, [w:] Słownik historii doktryn politycznych, red. M. Jaskólski, t. II, Warszawa, s. 397-401.

Szlachta Bogdan (2001), Monarchia prawa. Szkice z historii angielskiej myśli politycznej do końca epoki Plantagenetów, Kraków.

Szlachta Bogdan (2003), O pojęciu „suwerenność” (kilka uwag historyka doktryn politycznych), „Civitas. Studia z filozofii polityki”, nr 7: Suwerenność, s. 9-70.

Szlachta Bogdan (2005), Konstytucjonalizm czy absolutyzm? Szkice z francuskiej myśli politycznej XVI wieku, Kraków.

Szlachta Bogdan (2007), Monarchia prawa? Angielska myśl polityczna doby Tudorów, Kraków.

Szlachta Bogdan (2015), Suwerenność. W poszukiwaniu (problematycznych) źródeł koncepcji, „Horyzonty Polityki”, nr 6(14), s. 11-34.

Tierney Brian (1955), Foundations of the Conciliar Theory. The Contribution of the Medieval Canonists from Gratian to the Great Schism, Cambridge.

Tierney Brian (1964), The Crisis of Church and State 1050-1300, Englewood Cliffs, N.J.

Ullmann Walter (1975), Law and Politics in the Middle Ages. An Introduction to the Sources of Medieval Political Ideas, Cambridge.

Wilks Michael (1964), The Problem of Sovereignty in the Later Middle Ages. The Papal Monarchy with Augustinus Triumphus and the Publicists, Cambridge.