Skarga konstytucyjna w prawie polskim –  podstawy normatywne, doświadczenia, perspektywy

Bogumił Naleziński

Data publikacji : 2019-01-17

Tom 9 Nr 28 (2018)

Skarga konstytucyjna w prawie polskim – podstawy normatywne, doświadczenia, perspektywy

Bogumił Naleziński

Dział: ARTYKUŁY TEMATYCZNE / THEMATIC ARTICLES

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Artykuł przedstawia podstawy normatywne skargi konstytucyjnej jako środka ochrony praw podstawowych, analizę praktyki stosowania tej instytucji, formułuje również postulaty de lege ferenda, w tym zmian unormowań konstytucyjnych.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Rozważania przedstawione w tekście oparte są na analizie dogmatycznej podstaw prawnych skargi konstytucyjnej, odwołują się także do wieloletniej praktyki stosowania obowiązujących unormowań, przede wszystkim przez Trybunał Konstytucyjny.

PROCES WYWODU: Wywód oparty na językowej i funkcjonalnej interpretacji regulacji konstytucyjnych i ustawowych, z uwzględnieniem stanowiska polskiego sądu konstytucyjnego odnośnie do przesłanek i funkcji skargi konstytucyjnej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przyjęty przez polskiego prawodawcę wąski model skargi konstytucyjnej w niewielkim stopniu służy realizacji podstawowej funkcji tego środka prawnego, jakim jest ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki. Założony model normatywny skargi uległ dalszemu zawężeniu w działalności orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego, którego przeobrażenie może być uzależnione od interwencji prawodawcy, w tym konstytucyjnego. Dodatkowe zagrożenia dla efektywności skargi jako środka ochrony upatrywać trzeba w podważeniu demokratycznej legitymacji sądu konstytucyjnego jako organu trzeciej władzy. Na skuteczność skargi wpływ może mieć również stanowisko sądów wobec problemu bezpośredniego stosowania norm konstytucyjnych gwarantujących podstawowe wolności i prawa jednostki.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Potrzeba rozważenia zmian normatywnych, które umożliwią poszerzenie kognicji Trybunału Konstytucyjnego wobec aktów prawnych poddanych kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Sugerowane jest także doprecyzowanie przesłanek wstępnej kontroli skargi w postępowaniu prowadzonym przez sąd konstytucyjny.

Słowa kluczowe

skarga konstytucyjna ; Trybunał Konstytucyjny ; Konstytucja

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Uwagi dotyczące praw autorskich

Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:

Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.

Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:

Bibliografia

Banaszak, B. (2000). Modele skargi konstytucyjnej. W: J. Trzciński (red.), Skarga konstytucyjna. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 9-32.

Barczak-Oplustil, A. i Naleziński, B. (2014). Orzeczenie jako przesłanka skargi konstytucyjnej – studium przypadku. Zagadnienia Sądownictwa Konstytucyjnego, 1-2(7-8), 63-71.

Bosek, L. i Wild, M. (2016). Objaśnienie do art. 79 Konstytucji RP. W: M. Safjan i L. Bosek (red.), Konstytucja. Komentarz, t. I. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 1819-1849.

Garlicki, L. (2016). Sądy a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Przegląd Sądowy, 7-8, 7-25.

Gutowski, M. i Kardas, P. (2016). Sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Kilka uwag o kompetencjach sądów powszechnych do bezpośredniego stosowania konstytucji. Palestra, 4, 5-30.

Jarosz-Żukowska, S. (2014). Prawo do skargi konstytucyjnej – stan obecny i postulaty de lege ferenda. W: M. Jabłoński (red.), Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka

Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu

Wrocławskiego, 827-853.

Kościelniak, G. i Naleziński, B. (2014). Pojęcie organu administracji publicznej w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. W: M. Grzybowski (red.), Państwo demokratyczne, prawne i socjalne. Studia Prawne. Tom 3. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, 114-128.

Królikowski, J., Naleziński, B. i Sułkowski, J. (2013). Skarga konstytucyjna. W: M. Romańska (red.), Pozainstancyjne środki ochrony prawnej. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 3-201.

Królikowski, J. i Sułkowski, J. (2009). Znaczenie przesłanki oczywistej bezzasadności dla dostępności skargi konstytucyjnej jako środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Przegląd Sejmowy, 5(94), 91-110.

Łabno, A. (2012). Skarga konstytucyjna jako środek ochrony praw człowieka. Przyczynek do dyskusji. Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 4, 39-59.

Muszyński, M. (2017). Anatomia „spisku”. Analiza prawna procesu wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego jesienią 2015 roku. Przegląd Sejmowy, 2(139), 75-103.

Naleziński, B. (2004). Przedmiot skargi konstytucyjnej w Polsce – wybrane problemy na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. W: P. Czarny i P. Tuleja (red.), Konstytucja i sądowe gwarancje jej ochrony. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze, 163-181.

Naleziński, B. (2010). Wstępna kontrola skarg konstytucyjnych w postępowaniu przed TK. W: P. Tuleja, M. Florczak-Wątor i S. Kubas (red.), Prawa człowieka, społeczeństwo obywatelskie, państwo demokratyczne. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 181-191.

Naleziński, B. (2016). Objaśnienie do art. 81 Konstytucji RP. W: M. Safjan i L. Bosek (red.), Konstytucja. Komentarz, t. I. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 1858-1862.

Płowiec, W. (2016). Legitymacja publicznych osób prawnych do wniesienia skargi konstytucyjnej. Zagadnienia Sądownictwa Konstytucyjnego, 1-2(7-8), 9-26.

Postanowienie TK, sygn. SK 6/99, 21 marca 2000 r.

Postanowienie TK, sygn. SK 10/01, 24 października 2001 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 105/00, 23 stycznia 2002 r.

Postanowienie TK, sygn. SK 42/02, 6 października 2004 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 1/11, 17 listopada 2011 r.

Postanowienie TK, sygn. SK 37/08, 19 czerwca 2012 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 132/12, 29 kwietnia 2013 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 13/12, 18 grudnia 2013 r.

Postanowienie TK, sygn. U 8/15, 7 stycznia 2016 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 204/16, 25 maja 2017 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 229/16, 1 czerwca 2017 r.

Radziewicz, P. i Tuleja, P. (red.). (2017). Konstytucyjny spór o granice zmian organizacyjnych i zasad działania Trybunału Konstytucyjnego; czerwiec 2015 – marzec 2016. Warszawa: Wolters Kluwer.

Sanetra, W. (2017). Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Sąd Najwyższy. Przegląd Sądowy, 2, 5-29.

Szklarski, G. (2014). Zakres podstawy skargi konstytucyjnej na gruncie Konstytucji RP. Palestra, 3-4, 97-115.

Trzciński, J. (2000). Zakres podmiotowy i podstawa skargi konstytucyjnej. W: J. Trzciński (red.), Skarga konstytucyjna. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 46-65.

Tuleja, P. (2014). Konstytucyjny status jednostki w państwie polskim. W: P. Sarnecki (red.), Prawo konstytucyjne RP. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 162.

Wojtyczek, K. (1999). Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze.

Wyrok TK, sygn. SK 45/09, 16 listopada 2011 r.

Wyrok TK, sygn. K 34/15, 3 grudnia 2015 r.

Wyrok TK, sygn. K 47/15, 9 marca 2016 r.

Wyrok TK, sygn. K 39/16, 11 sierpnia 2016 r.