Skarga konstytucyjna w prawie polskim –  podstawy normatywne, doświadczenia, perspektywy

Bogumił Naleziński

Published : 2019-01-17

Vol. 9 No. 28 (2018)

Skarga konstytucyjna w prawie polskim – podstawy normatywne, doświadczenia, perspektywy

Bogumił Naleziński

Section: Thematic Articles

Abstract

CEL NAUKOWY: Artykuł przedstawia podstawy normatywne skargi konstytucyjnej jako środka ochrony praw podstawowych, analizę praktyki stosowania tej instytucji, formułuje również postulaty de lege ferenda, w tym zmian unormowań konstytucyjnych.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Rozważania przedstawione w tekście oparte są na analizie dogmatycznej podstaw prawnych skargi konstytucyjnej, odwołują się także do wieloletniej praktyki stosowania obowiązujących unormowań, przede wszystkim przez Trybunał Konstytucyjny.

PROCES WYWODU: Wywód oparty na językowej i funkcjonalnej interpretacji regulacji konstytucyjnych i ustawowych, z uwzględnieniem stanowiska polskiego sądu konstytucyjnego odnośnie do przesłanek i funkcji skargi konstytucyjnej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przyjęty przez polskiego prawodawcę wąski model skargi konstytucyjnej w niewielkim stopniu służy realizacji podstawowej funkcji tego środka prawnego, jakim jest ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki. Założony model normatywny skargi uległ dalszemu zawężeniu w działalności orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego, którego przeobrażenie może być uzależnione od interwencji prawodawcy, w tym konstytucyjnego. Dodatkowe zagrożenia dla efektywności skargi jako środka ochrony upatrywać trzeba w podważeniu demokratycznej legitymacji sądu konstytucyjnego jako organu trzeciej władzy. Na skuteczność skargi wpływ może mieć również stanowisko sądów wobec problemu bezpośredniego stosowania norm konstytucyjnych gwarantujących podstawowe wolności i prawa jednostki.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Potrzeba rozważenia zmian normatywnych, które umożliwią poszerzenie kognicji Trybunału Konstytucyjnego wobec aktów prawnych poddanych kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Sugerowane jest także doprecyzowanie przesłanek wstępnej kontroli skargi w postępowaniu prowadzonym przez sąd konstytucyjny.

Details

References

Indicators

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Zasady cytowania

Altmetric indicators

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals:

References

Banaszak, B. (2000). Modele skargi konstytucyjnej. W: J. Trzciński (red.), Skarga konstytucyjna. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 9-32.

Barczak-Oplustil, A. i Naleziński, B. (2014). Orzeczenie jako przesłanka skargi konstytucyjnej – studium przypadku. Zagadnienia Sądownictwa Konstytucyjnego, 1-2(7-8), 63-71.

Bosek, L. i Wild, M. (2016). Objaśnienie do art. 79 Konstytucji RP. W: M. Safjan i L. Bosek (red.), Konstytucja. Komentarz, t. I. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 1819-1849.

Garlicki, L. (2016). Sądy a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Przegląd Sądowy, 7-8, 7-25.

Gutowski, M. i Kardas, P. (2016). Sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Kilka uwag o kompetencjach sądów powszechnych do bezpośredniego stosowania konstytucji. Palestra, 4, 5-30.

Jarosz-Żukowska, S. (2014). Prawo do skargi konstytucyjnej – stan obecny i postulaty de lege ferenda. W: M. Jabłoński (red.), Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka

Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu

Wrocławskiego, 827-853.

Kościelniak, G. i Naleziński, B. (2014). Pojęcie organu administracji publicznej w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. W: M. Grzybowski (red.), Państwo demokratyczne, prawne i socjalne. Studia Prawne. Tom 3. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, 114-128.

Królikowski, J., Naleziński, B. i Sułkowski, J. (2013). Skarga konstytucyjna. W: M. Romańska (red.), Pozainstancyjne środki ochrony prawnej. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 3-201.

Królikowski, J. i Sułkowski, J. (2009). Znaczenie przesłanki oczywistej bezzasadności dla dostępności skargi konstytucyjnej jako środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Przegląd Sejmowy, 5(94), 91-110.

Łabno, A. (2012). Skarga konstytucyjna jako środek ochrony praw człowieka. Przyczynek do dyskusji. Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 4, 39-59.

Muszyński, M. (2017). Anatomia „spisku”. Analiza prawna procesu wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego jesienią 2015 roku. Przegląd Sejmowy, 2(139), 75-103.

Naleziński, B. (2004). Przedmiot skargi konstytucyjnej w Polsce – wybrane problemy na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. W: P. Czarny i P. Tuleja (red.), Konstytucja i sądowe gwarancje jej ochrony. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze, 163-181.

Naleziński, B. (2010). Wstępna kontrola skarg konstytucyjnych w postępowaniu przed TK. W: P. Tuleja, M. Florczak-Wątor i S. Kubas (red.), Prawa człowieka, społeczeństwo obywatelskie, państwo demokratyczne. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 181-191.

Naleziński, B. (2016). Objaśnienie do art. 81 Konstytucji RP. W: M. Safjan i L. Bosek (red.), Konstytucja. Komentarz, t. I. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 1858-1862.

Płowiec, W. (2016). Legitymacja publicznych osób prawnych do wniesienia skargi konstytucyjnej. Zagadnienia Sądownictwa Konstytucyjnego, 1-2(7-8), 9-26.

Postanowienie TK, sygn. SK 6/99, 21 marca 2000 r.

Postanowienie TK, sygn. SK 10/01, 24 października 2001 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 105/00, 23 stycznia 2002 r.

Postanowienie TK, sygn. SK 42/02, 6 października 2004 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 1/11, 17 listopada 2011 r.

Postanowienie TK, sygn. SK 37/08, 19 czerwca 2012 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 132/12, 29 kwietnia 2013 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 13/12, 18 grudnia 2013 r.

Postanowienie TK, sygn. U 8/15, 7 stycznia 2016 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 204/16, 25 maja 2017 r.

Postanowienie TK, sygn. Ts 229/16, 1 czerwca 2017 r.

Radziewicz, P. i Tuleja, P. (red.). (2017). Konstytucyjny spór o granice zmian organizacyjnych i zasad działania Trybunału Konstytucyjnego; czerwiec 2015 – marzec 2016. Warszawa: Wolters Kluwer.

Sanetra, W. (2017). Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Sąd Najwyższy. Przegląd Sądowy, 2, 5-29.

Szklarski, G. (2014). Zakres podstawy skargi konstytucyjnej na gruncie Konstytucji RP. Palestra, 3-4, 97-115.

Trzciński, J. (2000). Zakres podmiotowy i podstawa skargi konstytucyjnej. W: J. Trzciński (red.), Skarga konstytucyjna. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 46-65.

Tuleja, P. (2014). Konstytucyjny status jednostki w państwie polskim. W: P. Sarnecki (red.), Prawo konstytucyjne RP. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 162.

Wojtyczek, K. (1999). Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze.

Wyrok TK, sygn. SK 45/09, 16 listopada 2011 r.

Wyrok TK, sygn. K 34/15, 3 grudnia 2015 r.

Wyrok TK, sygn. K 47/15, 9 marca 2016 r.

Wyrok TK, sygn. K 39/16, 11 sierpnia 2016 r.