Abstract

Podobno w czasie spotkania z cesarzem Karolem V Hernán Cortés, zapytany przez władcę, jak wygląda Meksyk, niewiele się zastanawiając, zmiął kartkę papieru i rzucił na stół. Oto jak wygląda! W rzeczy samej, losy zarówno dzisiejszego, jak i historycznego Meksyku są tak powikłane, że ten plastyczny obraz z przytoczonej anegdoty posiada znaczenie wręcz symboliczne. Wydaje się, jakby topografia fizyczna znalazła w tym przypadku odbicie w topografii politycznej, intelektualnej i kulturalnej tego tajemniczego regionu, który głęboko naznaczyła katolicka cywilizacja hiszpańskich konkwistadorów, misjonarzy i wicekrólów. Dzisiaj Meksyk staje się jednak synonimem bandytyzmu, bezwładu, wszędobylskiej korupcji, walki z narkotycznymi gangami, a w świadomości potocznej dodatkowe piętno odcisnęły na tym ponurym wizerunku niedawne odkrycia grobów z Ciudad Juárez. Wprawdzie pielgrzymki papieskie odmieniły nieco ten obraz, do czego także w pewnej mierze przyczyniło się przełamanie wieloletniego monopolu władzy Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej przez wyrosłą z kręgów katolickich Partię Akcji Narodowej, mimo to obraz ten wydaje się tak mocno zakorzeniony, że skłania do łatwego zapominania o bogatych dziejach brutalizacji życia społecznego, w których swój znaczący udział miały próby zniszczenia katolickiego i hiszpańskiego dziedzictwa Meksyku.