Wybrane neologizmy i związki frazeologiczne w języku prawniczym prawa karnego

Michał Grudecki

doi:10.35765/hp.2468

Published : 2023-10-26

Vol. 16 No. 54 (2025)

Selected neologisms and idioms in the legal language of criminal law in the light of the function of criminal policy

Michał Grudecki

http://orcid.org/0000-0002-5185-3770

DOI: https://doi.org/10.35765/hp.2468

Section: Articles Varia

Abstract

The article aims to analyze the phenomenon of creating new words and idioms, describing the existing or created institutions related to the rules of criminal liability, the rules of punishment and types of prohibited acts.

The author, using the method of critical literature review and the methods of word-formation analysis, strives to determine the sources of emerging neologisms and idioms describing the existing or created institutions of criminal law. It examines whether there are uniform rules - in line with the rules prevailing in the Polish language - for creating this type of words and expressions.

After the introduction, general issues such as the concepts of neologism, phraseology and idiom are explained. Next, the presentation and discussion of neologisms and idioms on the basis of circumstances excluding criminal liability is made. In the further part, expressions concerning the circumstances related to the imposition of a penalty are analyzed in a similar way. In the last part of the article, the above procedures are applied to borrowings as the names of particular types of crimes and behaviors that meet the features of some prohibited acts. In the summary, a proposal for a new term for the circumstance excluding criminal liability is made.

The article is devoted to an issue that has not yet been developed in the Polish science of criminal law. There is a lack of a publication aimed at a thorough examination of the process of formation of neologisms and idioms in the field of criminal law and their characteristics. This text fills that gap. At the same time, its author recommends the use of a term created thanks to the conducted research for a circumstance excluding criminality (the clause "is not subject to punishment") - expenant.

Keywords

criminal law ; legal language ; neologism ; word formation ; idioms

Details

References

Indicators

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Zasady cytowania

Altmetric indicators

Licence

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals:

References

Antolak, W., Tarapata, S., & Zontek, W. (2022). Przekroczenie grani-cy i pobyt na terytorium Polski imigrantów w warunkach stanu wyższej konieczności. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penal-nych, 1-2, 113–136.

Banasik, K. (2010). Głos w dyskusji o art. 200a k.k. (przestępstwo groomingu). Palestra, 3, 49–55.

Bojarski, T. (1982). Odmiany podstawowych typów przestępstw w polskim prawie karnym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.

Burkacka, I. (2011). Terminy naukowe jako podstawy słowotwórcze. LingVaria, 1, 43–70.

Cambridge Dictionary (b.d.). Stalk. https://dictionary.cambridge.org/pl/dictionary/english-polish/stalk (dostęp: 04.03.2025).

Cambridge Dictionary (b.d.). Stealth. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/stealth (do-stęp: 04.03.2025).

Chyrowicz, B. (2012). Żal, wina, wstyd i sumienie. Przegląd Tomi-styczny, XVIII, 175–182.

Daniluk, P. (2014). Amnestia i jej konstytucyjne uwarunkowania. Przegląd Sejmowy, 3, 43–75.

Daniluk, P. (2018). Amnestia. W P. Daniluk (Red.), Leksykon prawa karnego – część ogólna. 100 podstawowych pojęć (s. 1–5). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Gardocki, L. (2023). Prawo karne. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Giezek, J., & Kardas, P. (2021). O modelach ciągłości przestępstwa oraz przejawach jej instrumentalizacji w procesie karnym. Pro-kuratura i Prawo, 7-8, 5–31.

Glombik, K. (2015). Żal za grzechy we współczesnej refleksji teolo-gicznej. Teologia i Moralność, 2, 35–52. DOI: 10.14746/tim.2015.18.2.3

Głuchowski, M. (2022). Stealthing – karalność zdjęcia prezerwatywy bez wiedzy partnerki. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3, 99–116. DOI: 10.14746/rpeis.2022.84.3.07

Grudecki, M. (2021). Kontratypy pozaustawowe w polskim prawie kar-nym. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Grudecki, M. (2022). Podstęp jako znamię przestępstwa zgwałcenia a uboczne motywy podjęcia decyzji o obcowaniu płciowym. Stu-dia Prawnoustrojowe, 55, 73–83. DOI: 10.31648/sp.7424

Grudecki, M. (2023). Ghostwriting i guest authorship. Analiza prawno-karna. Warszawa: Wolters Kluwer.

Grudecki, M., & Sitarz, O. (2022). Prawo karne i prawo wykroczeń. Skrypt. Warszawa: Difin.

Jaroch, W. (2012). Polityka karna – strategia punitywna czy liberal-na. Studia Prawnoustrojowe, 15, 49–61.

Kardas, P. (1999). Przestępstwo ciągłe w prawie karnym materialnym. Zakamycze: Kantor Wydawniczy Zakamycze.

Kietlińska, K. (2003). Sufiksalne formacje rzeczownikowe w „Słowniku wileńskim”. Białostockie Archiwum Językowe, 3, 89–117. DOI: 10.15290/baj.2003.03.05

Kołodziejczyk, A. (2013). Umorzenie absorpcyjne w polskim procesie karnym. Warszawa: LEX a Wolters Kluwer business.

Kosonoga-Zygmunt, J. (2022). Proponowanie dokonania czynu nie-rządnego w celu uzyskania korzyści materialnej. Ius Novum, 4, 35–56.

Kowalewska-Łukuć, M. (2021). Imputacyjna koncepcja winy i ekskulpanty 2° (polemika z M. Małeckim). Państwo i Prawo, 5.

Kulik, M. (2015). Wyrok łączny w praktyce sądowej w latach 2012–2013. Prawo w Działaniu, 23, 161–204.

Liżyńska, K. (2021). Probacja w wykroczeniach – o potrzebie wa-runkowego zawieszenia wykonania kary aresztu. Przegląd Prawa i Administracji, CXXIV, 161–174. DOI: 10.19195/0137-1134.124.12

Majewski, J. (2015). Reguły wyłączania wielości ocen a konstrukcja idealnego zbiegu czynów zabronionych (przestępstw lub wykro-czeń). Palestra, 11-12, 65–79.

Małecki, M. (2011). Grooming. Karalne przygotowanie do przestęp-stwa pedofilskiego. Państwo i Prawo, 7-8, 89–101.

Małecki, M. (2019). Przypisanie winy. Podstawy teorii ekskulpantów. Kraków: Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja.

Marek, A. (2008). Obrona konieczna w prawie karnym. Teoria i orzecznictwo. Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business.

Marek, K. (2020). Przestępstwo uporczywego nękania (stalkingu) w świetle nowelizacji Kodeksu karnego z 31 marca 2020 r. Studia Prawnoustrojowe, 50, 327–343. DOI: 10.31648/sp.6047

Petzel, J. (2006). Język prawny w świetle lingwistycznej teorii reje-stru językowego. Studia Iuridica, 45, 153–164.

Pietrak-Meiser, H. (1982–1983). Stały związek frazeologiczny a idiom. Roczniki Humanistyczne, 6, 151–158.

Pociask, J. (2006). „Trudny orzech do zgryzienia” – kilka uwag o tłumaczeniu stałych związków frazeologicznych. Rocznik Prze-kładoznawczy, 2, 191–199. DOI: 10.12775/RP.2006.015

Pohl, Ł. (2005). Zbieg przepisów ustawy i zbieg przestępstw – próba uporządkowania pojęć. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 1, 96–108.

Polański, E. (2018). O trudnościach w zapisywaniu przedrostków typu super, wice, ekstra,mini, maksi, mega z wyrazami pospoli-tymi i nazwami własnymi. W A. Guzy, D. Krzyżyk, M. Ochwat, & M. WójcikDudek (Red.), W krajobraz literacko-kulturowy i językowy wpisane… Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Bernadecie Nie-sporek-Szamburskiej w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej (s. 367–381). Katowice: Wydawnictwo Uniwersy-tetu Śląskiego.

Romańczuk-Grącka, M. (2021). Gaslighting jako forma przemocy psychicznej. Studia Prawnoustrojowe, 52, 411–426. DOI: 10.31648/sp.6614

Sitarz, O. (2015). Czynny żal związany z usiłowaniem w polskim prawie karnym. Analiza dogmatyczna i kryminalnopolityczna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

SJP (b.d.). Ciąg. https://sjp.pl/ci%C4%85g (dostęp: 04.03.2025).

SJP PWN (b.d.). Eksces. https://sjp.pwn.pl/sjp/eksces;2556188.html (dostęp: 04.03.2025).

SJP PWN (b.d.). Konieczność. https://sjp.pwn.pl/sjp/koniecznosc;2473193.html (dostęp: 04.03.2025).

SJP PWN (b.d.). Konieczny. https://sjp.pwn.pl/sjp/konieczny;2473195.html (dostęp: 04.03.2025).

SJP PWN (b.d.). Typ. https://sjp.pwn.pl/sjp/typ;2531637.html (dostęp: 04.03.2025).

Stefańska, B. (2017). Czynny żal w prawie karnym. Zagadnienia podstawowe. Prokuratura i Prawo, 9, 154–178.

Szelęgiewicz, A. (2013). Stalking i przywłaszczenie tożsamości w polskim prawie karnym – zagadnienia wybrane. Ius Novum, 3, 64–85.

Szerszunowicz, J. (2010). Kongruencja obrazowania związków fra-zeologicznych a ich międzyjęzykowa ekwiwalencja. Prace Języko-znawcze, XII, 207–223.

Wala, K. (2019). Wykroczenie nieobyczajnego wybryku na tle pozosta-łych wykroczeń przeciwko obyczajności publicznej. Warszawa: Wol-ters Kluwer.

Wikisłownik (b.d.). Abolicja. https://pl.wiktionary.org/wiki/abolicja (dostęp: 04.03.2025).

Wikisłownik (b.d.). Eksces. https://pl.wiktionary.org/wiki/eksces (do-stęp: 04.03.2025).

Wiktionary (b.d.). Asperation. https://en.wiktionary.org/wiki/asperation (dostęp: 04.03.2025).

Wolter, W. (1947). Prawo karne. Zarys wykładu systematycznego. Część ogólna. Ustawa karna i przestępstwo na tle Kodeksu karnego z 1932 r., Kodeksu Karnego Wojska Polskiego z 1944 r. oraz Dekretów od 1944 do 1946 r. Warszawa: Gebethner i Wolff.

Zajączkowski, M. (2008). Sens czy bezsens stosowania aktu łaski generalnej jako środka resocjalizacji? O amnestiach w obliczu doświadczeń Polski Ludowej. Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica II, 53, 130–143.

Zieliński, M. (1999). Języki prawne i prawnicze. W W. Pisarek (Red.), Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci (s. 50–75). Kraków: „Patria”.

Zoll, A. (2013). Zbieg przepisów ustawy w polskim prawie karnym. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G – Ius, 2, 281–295. DOI: 10.17951/g.2013.60.2.281

Żurowski, S. (2006). Negatywne prefiksy polszczyzny. Linguistica Bidgostiana, 3, 224–234.

Total abstract views : 8

PDF Downloads : 11