Dyskusja o końcu PRL

Filip Musiał

Published : 2014-06-30

Vol. 5 No. 11 (2014)

Dyskusja o końcu PRL

Filip Musiał

Section: Thematic Articles

Abstract

Artykuł omawia dyskusję dotyczącą dwóch wątków związanych z końcem systemu komunistycznego w Polsce: symbolicznego – toczonego wokół daty, którą należy uznać za koniec PRL oraz związanego z mechanizmem zmiany i intencją obozu władzy. Celem tekstu jest usystematyzowanie dyskusji o końcu „ludowej” Polski przez wskazanie zarówno uzasadnionej merytorycznie daty mogącej symbolizować początek rozpadu systemu, jak i poprzez zrekonstruowanie rzeczywistych intencji ekipy Wojciecha Jaruzelskiego oraz rozpatrywanych przez nią wariantów rozwoju sytuacji. Porozumienia Okrągłego Stołu, nie miały bowiem prowadzić do demokratyzacji i osłabienia systemu, ale do jego wzmocnienia, jednak koncepcję tę przekreśliły wyniki kontraktowych wyborów z czerwca 1989 r.

The article presents the two discussion threads that are related to the end of the communist system in Poland – the symbolic one, referring to the date that should be recognized as the end of the communist Poland and the one that concerns the transformation mechanism and the intentions of the ruling camp. The aim of the article is to systematize the discussion about the end of the “people’s” Poland by recognizing the date that could be the symbol of the beginning of the end of the system as well as by reconstructing the real intentions of Wojciech Jaruzelski’s group and the options of possible developments that it was taking into consideration as the Round Table Agreement was not supposed to introduce democracy and weaken the system but to strengthen it. However, that idea was thwarted by the results of the contract election of June 1989.

Most read articles by the same author(s)

Filip Musiał, Edytorial: Ćwierć wieku wolności: Polska 1989-2014 , HORIZONS OF POLITICS: Vol. 5 No. 11 (2014): Ćwierć wieku wolności: Polska 1989‑2014

Details

References

Indicators

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Zasady cytowania

Altmetric indicators

Licence

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals:

References

Besançon, A., 2006, Świadek wieku, t. 1-2, red. F. Mechmes, Fronda, Warszawa.

Bonusiak, W., 2007, Historia Polski (1944-1989), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.

Bonusiak, W., 2008, Trzecia Rzeczpospolita (1989-2007), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.

Borodziej, W., Garlicki, A. (red.), 2004, Okrągły Stół. Dokumenty i materiały, t. 1, PPH ZAPOL, Szczecin.

Darski, J., 2001, Jesień narodów czy KGB?, „Fronda”, nr 23/24.

Dobbs, M., 1998, Precz z Wielkim Bratem. Upadek imperium radzieckiego, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.

Dubiński, K., (oprac.) 1999, Okrągły Stół, , Krajowa Agencja Promocyjna, Warszawa.

Dudek, A., 2004a, Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988-1990, Wydawnictwo Arcana, Kraków.

Dudek, A., 2004b, Rok 1989 w moskiewskich szyfrogramach, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” nr 4(39).

Dudek, A., (oprac.) 2009, Zmierzch dyktatury. Polska lat 1986-1989 w świetle dokumentów, t. 1: lipiec 1986-maj 1989, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa.

Dudek, A., 2013, Historia polityczna Polski 1989-2012, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Dudek, A., Zblewski, Z., 2008, Utopia nad Wisłą. Historia Peerelu, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa-Bielsko-Biała.

„Dziennik telewizyjny” z 28.101989 r. [fragment], <http://www.youtube.com/watch?v=JkuYYu8PL_I> (data dostępu: 31.03.2014).

Eisler, J., 1992, Zarys dziejów politycznych Polski 1944-1989, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa.

Friszke, A., 2003, Polska. Losy państwa i narodu 1939-1989, Wydawnictwo Iskry, Warszawa.

Garlicki, A., 2003, Karuzela. Rzecz o Okrągłym Stole, Czytelnik, Warszawa.

Garlicki, A., 2004, Rycerze Okrągłego Stołu, Czytelnik, Warszawa.

Garlicki, A., 2009, Memoriały zespołu trzech, w: Jabłonowski, M., Stępka, S., Sulowski, S., (red.), Polska rok 1989. Sukcesy, zaniechania, porażki, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.

Gąsowski, T., 2009, Dwie niepodległości, „Znak”, nr 648(5).

Głębocki, H., 2009, Jak znaleźć numer telefonu na Kreml? Rosja w strategii politycznej „konstruktywnej” opozycji w PRL (1985-1989), „Arcana”, nr 86.

Gorbaczow, M., 1988, Przebudowa i nowe myślenie dla naszego kraju i dla całego świata, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Gmitruk, J., Sałkowski, J., (oprac.), 2005, Porozumienia społeczne 1980-1981, Muzeum Historii Ruchu Ludowego, Warszawa.

Golicyn, A., 2007, Nowe kłamstwa w miejsce starych komunistyczna strategia podstępu i dezinformacji, Biblioteka Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Warszawa 2007 [pierwodruk: New York 1984].

Gorzkowski, J., Morawski, W., 1991, Jesień narodów, Volumen, Warszawa.

Kaczmarek, R., 2010, Historia Polski 1914-1989, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Kasprzycki, R., 2003, Opozycja polityczna w Krakowie w latach 1988-1989, Księgarnia Akademicka, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, Kraków.

Kowal, P., 2012, Koniec systemu władzy. Polityka ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1986-1989, Instytut Studiów Politycznych PAN, Instytut Pamięci Narodowej, Wydawnictwo Trio, Warszawa.

Krasnodębski, Z., W tunelu, „Znak”, nr 11.

Łabędź ,K., 2003, W kierunku „okrągłego stołu”, w: Łabędź, K., Mikołajczyk, M., Śliwa, M., Ślufińska, M., Wielka historia Polski po 1945, Pinnex, Kraków.

Majcherek, J.A., 1999, Pierwsza dekada III Rzeczypospolitej 1989-1999, Presspublica, Warszawa.

Marciniak, W., 2001, Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, Arcana, Kraków.

Musiał, F., 2009, Mity historyczne – mity polityczne, w: Kloczkowski, J., (red.), Rzeczpospolita 1989-2009. Zwykłe państwo Polaków?, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków.

Musiał, F., 2010, Pierestrojka – droga do demokracji czy plan „»odwilży«-bis”?, w: tegoż, Raj grabarzy narodu. Studia i materiały do dziejów aparatu represji w Polsce „ludowej” 1945-1989, Wydawnictwo Arcana, 2010.

Musiał, F., Terlecki, R., Wenklar, M., (oprac.), 2013, Historia polityczna „ludowej” Polski 1944-1989. Wybór źródeł dla studentów politologii, Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków.

Paczkowski, A., Pół wieku dziejów Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. V rozszerzone, Warszawa 2005.

Piasecki, A.K., 2012, Wybory w Polsce 1989-2011, Wydawnictwo Arcana, Kraków.

Roszkowski, W., 2003, Najnowsza historia Polski 1980-2002, Świat Książki, Warszawa.

Skórzyński, J., 1995, Ugoda i rewolucja. Władza i opozycja 1985-1989, Presspublica, Warszawa.

Skórzyński, J., 2008, Jesień 1988 – gra na przeczekanie, „Zeszyty Historyczne”, z. 165.

Skórzyński, J., 2009a, Rewolucja Okrągłego Stołu, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Skórzyński, J., 2009b, „Solidarność” i władze PRL w drodze do Okrągłego Stołu, w: Jabłonowski, M., Stępka, S., Sulowski, S., Polska rok 1989. Sukcesy, zaniechania, porażki, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.

Smaga, J., 1992, Narodziny i upadek imperium. ZSRR 1917–1991, SIW Znak, Kraków.

Smolar, A., 2001, Rocznice, pamięć i przyszłość, „Znak”, nr 11.

Staniszkis, J., 2001, To była pełna reżyserka. Rozmowa z Jadwigą Staniszkis, „Fronda”, nr 23/24.

Sowa, A., 2011, Historia polityczna Polski 1944-1991, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Szporluk, R., 2003, Imperium, komunizm i narody, red. A. Nowak, Arcana, Kraków.

Terlecki, R., 2007, Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944-1990, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Wenklar, M., 2009, Koniec PRL w oczach gorlickiej SB, w: Musiał, F., Wenklar, M., (red.), Strażnicy sowieckiego imperium. Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Małopolsce 1945-1990, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie, Wydawnictwo Dante, Kraków.

Wierzbicki, P., 2013, Podziały ideowe w obrębie opozycji politycznej w PRL w latach 1976-1989, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 1(21).

Wrzesiński, W., (red.), 2001, Drogi do niepodległości 1944–1956/1980–1989. Nieznane źródła do dziejów najnowszych Polski, wstęp, wybór i oprac. T. Balbus, Ł. Kamiński, W. Sawicki, K. Szwagrzyk, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Zybertowicz, A., 1993, W uścisku tajnych służb. Upadek komunizmu i układ postnomenklaturowy, Wydawnictwo Antyk, Warszawa.

rocznica inauguracji prezydentury Lecha Wałęsy, Fundacja Instytutu Lecha Wałęsy, Warszawa 2010.