Abstract

CEL NAUKOWY: Artykuł rekonstruuje koncepcje wolności religii autorów Konstytucji RP z 1997 r. Zamysł autorów Konstytucji zawarty został w dwóch artykułach 25 i 53. Rekonstrukcja zamysłu autorów osiągnięta zostaje poprzez analizę koncepcji wolności religii przyjętą w artykułach 25 i 53 Konstytucji RP.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Istnieje wiele możliwych modeli
wolności religii. Rozumienie wolności religii jest pochodne od rozumienia samej religii oraz wolności. Metody analityczne prowadzą do ustalenia listy możliwych modeli wolności religii. Metoda interpretacyjna pozwala zidentyfikować koncepcje
wolności religii autorów Konstytucji RP. Metoda porównawcza pozwala umiejscowić koncepcje autorów Konstytucji na tle modeli wolności religii.

PROCES WYWODU: Autorzy Konstytucji RP z 1997 r. kierowali się naczelnym motywem kompromisu, którego celem było zagwarantowanie dawnym funkcjonariuszom PRL przejścia bez żadnych negatywnych konsekwencji do nowego ustroju III RP. Kompromis jako naczelna idea tworzenia Konstytucji wpłynął
również na przyjętą przez autorów Konstytucji koncepcję wolności religii.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Koncepcje wolności religii zawierają
artykuły 25 i 53 Konstytucji RP. Artykuł 25 Konstytucji przyjmuje dwie koncepcje wolności religii. Pierwsza to negatywna wolność religijna, a religia traktowana jest jako sfera osobistego wyboru, przeżywana indywidualistycznie, ale w ramach instytucji religijnej. Druga to pozytywna wolność religijna, a religia traktowana jest jako sfera osobistego wyboru, przeżywana indywidualistycznie,
ale w ramach instytucji religijnej. Artykuł 53 podobnie przyjmuje dwie koncepcje wolności religii. Pierwsza to negatywna wolność religijna, a religia traktowana jest jako sfera osobistego wyboru, przeżywana indywidualistycznie, w ramach osobistego doświadczenia religijnego. Druga to pozytywna wolność religijna, a religia traktowana jest jako sfera osobistego wyboru, przeżywana indywidualistycznie, w ramach osobistego doświadczenia religijnego. Pomiędzy tymi czterema koncepcjami wolności religii istnieją nierozwiązywalne napięcia. W Konstytucję RP z 1997 r. wpisane są aporie w odniesieniu do rozumienia wolności religii.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Proponowane rozwiązanie zdiagnozowanych napięć prowadzi do konieczności zmiany Konstytucji w zakresie rozumienia wolności religii. Autor artykułu opowiada się za rozwiązaniem, które można określić jako model republikańskiego-pluralistycznego sekularyzmu. Jako swoje cele uznaje przestrzeganie w sferze publicznej zasady równego respektu, wolności sumienia i religii, uznanie tożsamości podmiotu zbiorowego oraz integrację obywatelską. Cele te są osiągane poprzez przestrzeganie środków, jakimi są zasady separacji i neutralności.