Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykuł jest porównanie najważniejszych aspektów oraz kontekstów kultu twórców odrodzonej Polski i Czechosłowacji.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem jest uchwycenie i ukazanie najważniejszych cech wspólnych kultów w kontekście uwarunkowań historycznych i politycznych. Jako podstawową metodę badawczą obrano analizę literatury przedmiotu, dokumentów, publicystyki, dzieł literackich i filmowych.

PROCES WYWODU: Omówione zostały uwarunkowania historyczno-polityczne powstania niepodległej Polski i Czechosłowacji w 1918 r. i ich dalsze dzieje. Następnie ukazano i porównano najważniejsze etapy życia oraz działalności mężów stanu, by przejść do przedstawienia głównych form i przejawów kultu oraz ich przemian.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Życiorysy i osobowości obydwu bohaterów narodowych są bardzo różne, jednak wykazują znaczne podobieństwa, jeśli spojrzymy na nie, uwzględniając odmienny kontekst historyczny i kulturowy. Są typowymi przedstawicielami elit swoich narodów i pełnili bardzo podobne funkcje – wodzów i ikon niepodległości. Ich kult był i wciąż pozostaje w istocie swej państwotwórczy, a jego celem była budowa niepodległego państwa, jego umocnienie i integracja wokół tej idei społeczeństwa, którego tożsamość należało zbudować i utrwalić w bardzo krótkim czasie, co się zresztą udało i, co więcej, wszystko to okazało się konstruktem trwałym, akceptowanym i wciąż inspirującym dla kolejnych pokoleń.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Porównując Polskę i Czechosłowację, należy unikać stereotypizacji i generalizacji, gdyż niezwykle ważne są złożone konteksty kulturowe i historyczne, które należy każdorazowo uwzględnić. Procesy państwo- i narodotwórcze w Europie Środkowej po 1918 r. należy postrzegać jako wielki i owocny wysiłek, który przyniósł trwałe efekty i pomógł oprzeć się totalitaryzmom, jakie narodziły się w dawnych imperiach – Rosji i Niemczech.