Nierówności ekonomiczno-społeczne w Unii Europejskiej

Iwona Pawlas; Barbara Danowska-Prokop

doi:10.35765/hp.2697

Data publikacji : 2025-03-01

Tom 16 Nr 54 (2025)

Nierówności ekonomiczno-społeczne w Unii Europejskiej

Iwona Pawlas

https://orcid.org/0000-0001-8285-8905

Barbara Danowska-Prokop

https://orcid.org/0000-0002-5030-9220

DOI: https://doi.org/10.35765/hp.2697

Dział: ARTYKUŁY VARIA / ARTICLES VARIA

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem teoriopoznawczym jest zbadanie ewolucji podejścia do kwestii nierówności ekonomiczno-społecznych we współczesnej myśli ekonomicznej. Celem analitycznym jest zbadanie nierówności ekonomiczno-społecznych w Unii Europejskiej (UE) oraz rozpoznanie jej stanowiska.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym są nierówności ekonomiczno-społeczne w wymiarze teoretycznym oraz praktycznym. W trakcie badań wykorzystano metody: studiów literaturowych, analizy i konstrukcji logicznej, wielowymiarowej analizy porównawczej.

PROCES WYWODU: Proces wywodu obejmuje trzy elementy: 1. studium teoretyczne omawianego problemu na gruncie współczesnej myśli ekonomicznej; 2. rozpoznanie stanowiska UE wobec nierówności; 3. badania ilościowe nierówności ekonomiczno-społecznych w UE.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Nierówności znajdują się w centrum zainteresowań nauk społecznych, w tym ekonomii. Teoria ekonomii wyjaśnia przyczyny nierówności i wskazuje narzędzia ich ograniczania. Problem nierówności dotyczy także UE. UE dostosowuje środki mające na celu redukcję nierówności do warunków wewnętrznych i zewnętrznych.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Teoria ekonomii ewoluuje i determinuje narzędzia walki z nierównościami ekonomiczno-społecznymi. Nierówności w UE wynikają z dysproporcji w wymiarze dochodowym, zdrowotnym, zatrudnieniowym i sytuacji finansów publicznych. Niestabilność w gospodarce światowej oddziałuje na nierówności w UE i wymusza na UE wdrażanie nowych inicjatyw.

Słowa kluczowe

nierówności ; Unia Europejska ; teoria

Inne teksty tego samego autora

Iwona Pawlas, Barbara Danowska-Prokop, Historical determinants of the British separateness in the context of Brexit , Horyzonty Polityki: Tom 10 Nr 32 (2019): Władza polityczna i natura ludzka w refleksji starożytnej

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Uwagi dotyczące praw autorskich

Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:

Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.

Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:

Bibliografia

Alcidi, C., & Gros, D. (2020). Next Generation EU: A Large Common Response to the COVID-19 Crisis. Intereconomics. Review of Euro-pean Economic Policy, 55(4), 202–203.

Bartkowiak, R. (2008). Historia myśli ekonomicznej. Warszawa: PWE.

Bossak, J., & Kawecka-Wyrzykowska, E. (1984). Współczesna gospo-darka światowa. Struktura i tendencje rozwoju. Warszawa: SGPiS.

Council of the EU (2019). The Sibiu Declaration. https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2019/05/09/the-sibiu-declaration/pdf.

Croatian Employment Service (2010). Yearbook 2009. https://www.hzz.hr/app/uploads/2023/03/YEARBOOK-2009.pdf.

Dall’Erba S. (2003). European Regional Development Policie.: History and Current Issues. Champaign: European Union Center Univer-sity of Illinois at Urbana-Champaign.

Danowska-Prokop, B., Peciak, R., & Zagóra-Jonszta, U. (2022). Pro-blem ubóstwa i nierówności we współczesnej myśli ekonomicznej. Ka-towice: Wydawnictwo UE w Katowicach.

Dziewięcka-Bokun, L. (1999). Systemowe determinanty polityki spo-łecznej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Dzionek-Kozłowska, J. (2004). Alfred Marshall o roli państwa w gospodarce. W U. Zagóra-Jonszta (Red.), Dokonania współcze-snej myśli ekonomicznej – teorie nieliberalne wobec ekonomicznej roli państwa a polityka społeczno-ekonomiczna. Katowice: Wydawnic-two AE w Katowicach.

Dzionek-Kozłowska, J. (2007). System ekonomiczno-społeczny Alfreda Marshalla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Eurofound (2023). Economic and social inequalities in Europe in the aftermath of the COVID-19 pandemic. Luxembourg: Publications Office of the European Union.

European Central Bank (2022). A new global map: European resilience in a changing world. Keynote speech by Christine Lagarde at the Pe-terson Institute for International Economics. https://www.ecb.europa.eu/press/key/date/2022/html/ecb.sp220422~c43af3db20.en.html.

European Commission (2007). Cohesion Policy 2007–2013. Commenta-ries and Official Texts. Luxembourg: Office for Official Publica-tions of the European Communities.

European Commission (2010). Europe 2020. A European Strategy for smart, sustainable and inclusive growth. http://ec.europa.eu/eu2020/pdf/COMPLET%20EN%20BARROSO%20%20%20007%20-%20Europe%202020%20-%20EN%20version.pdf.

European Commission (2020). Recovery Plan for Europe. https://ec.europa.eu/info/strategy/recovery-plan-europe_en#the-largest -stimulus-package-ever.

European Commission (2021). The EU’s 2021-2027 Long-term Budget and Next Generation EU. Facts and Figures. Luxembourg: Publica-tions Office of the European Union.

European Commission (2022). REPowerEU: Joint European action for more affordable, secure and sustainable energy. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_1511.

European Commission (2024). The European Pillar of Social Rights Action Plan. https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1607&langId=en.

European Commission (2025). Press statement by President von der Leyen on the defence package. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/statement_25_673.

European Council (2000). Lisbon European Council 23 and 24 March Presidency Conclusions. http://www.europarl.europa.eu/summits/lis1_en.htm.

European Council (2019). A New Strategic Agenda 2019-2024. https://www.consilium.europa.eu/media/39914/a-new-strategic-agenda-2019-2024.pdf.

European Council (2020). A Roadmap for Recovery. Towards a More Resilient, Sustainable and Fair Europe. https://www.consilium.europa.eu/media/43384/roadmap-for-recovery-final-21-04-2020.pdf.

European Parliament (2024). Parliament reacts to recent extreme wea-ther events in Europe. https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20240917IPR24035/parliament-reacts-to-recent -extreme-weather-events-in-europe.

EUROSTAT (2024). Database. https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/explore/all/all_themes.

Galbraith, J.K. (1991). Ekonomia w perspektywie. Krytyka historyczna. Warszawa: PWE.

GUS (2010). Polska w Unii Europejskiej 2010. Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/fol_polska_w_ue_2010.pdf

GUS (2011). Polska w Unii Europejskiej 2011. Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/fol_polska_w_ue_2011.pdf

GUS (2015). Polska w Unii Europejskiej 2015. Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5501/16/8/1/fol_polska_w_ue_2015.pdf

GUS (2016). Polska w Unii Europejskiej 2016. Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktual-nosci/5501/16/9/1/polska_w_unii_europejskiej_2016-folder.pdf

GUS (2020). Polska w Unii Europejskiej 2020. Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5501/16/13/1/polska_w_unii_europejskiej_2019.pdf

GUS (2021). Polska w Unii Europejskiej 2021. Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5501/16/15/1/polska_w_ue_2021.pdf

GUS (2023). Polska w Unii Europejskiej 2023. Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5501/16/17/1/folder_pl_w_ue_2023.pdf

Kaliński, J., Przygodzka, R. & Zalesko, M. (2014). Historia gospodarcza świata XIX i XX wieku. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Kłusak, R. (2020). Między dobrobytem a biedą w porządku liberal-nym. W B. Danowska-Prokop, A. & Grabowski (Red.). Problem bogactwa i ubóstwa w teoriach społeczno-ekonomicznych. Kato-wice: Wydawnictwo UE w Katowicach.

Komisja Europejska (2021). Plan działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych. https://op.europa.eu/webpub/empl/european-pillar-of-social-rights/pl/.

Krcek J. (2013). Assessing the EU’s ‘Lisbon Strategy’: Failures & Suc-cesses. Inquiries Journal, 5(9), 1–2. http://www.inquiriesjournal.com/articles/754/assessing-the-eus-lisbon-strategy-failures-successes.

Kwarciński, T. (2006). Komu pomóc w pierwszej kolejności? Decyzje dotyczące udzielenia pomocy ubogim w świetle Amartyi K. Sena badań nad ubóstwem. Prakseologia, 146, 31–51.

Landes D.S. (2015). Bogactwo i nędza narodów. Dlaczego jedni są tak bogaci, a inni tak ubodzy. H. Jankowska (Tłum.). Warszawa: War-szawskie Wydawnictwo Literackie Muza.

McCann, Ph. & Ortega-Arguiles, R. (2013). Transforming European regional policy: a results-driven agenda and smart specialization. Oxford Review of Economic Policy, 29(2), 405–431.

Morgenson, G. (2011). Krótka historia kapitalizmu. Nieoceniony prze-wodnik po gospodarce wolnorynkowej i jej roli w życiu każdego z nas. Poznań: Explanator.

Moussis, N. (2015). Access to European Union. Law Economics, Policies. Portland: Intersentia.

Nasiłowski, M. (2003). Zarys historii myśli ekonomicznej (od XVIII do końca XX wieku). Warszawa: Wydawnictwo KeyText.

Nowak, E. (1990). Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych. Warszawa: PWE.

Olsen, J. (2021). The European Union. Politics and Policies. 7th edition. London–New York: Routledge.

Pawlas I. (2018a). Disparities in development based on taxonomic research. A case of Poland in the European Union. W M. Stanic-kova, L. Melecky, E. Kovarova, & K. Dvorokova (Red.), Procee-dings of the 4th International Conference on European Integration 2018. ICEI 2018. May 17-18, 2018 Ostrava, Czech Republic. Ostra-va: VSB – Technical University of Ostrava.

Pawlas, I. (2018b). Disparities in Development in the light of taxo-nomic research – evidence from selected Western hemisphere countries, W Globalization and its socio-economic consequences. 18th International Scientific Conference Proceedings. Part V. – Digital Single Market. 10-11 October 2018. Rajecke Teplice.

Piketty, Th. (2015). Kapitał w XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Piketty, Th. (2022). A Brief History of Equality. Cambridge–London: The Belknap Press of Harvard University Press.

Pluta, W. (1986). Wielowymiarowa analiza porównawcza w modelowaniu ekonometrycznym. Warszawa: PWN.

Popkostova, Y. (2022). Europe’s Energy Crisis Conundrum. Origins, Impact and Way forward. The European Union Institute for Secu-rity Studies. https://www.iss.europa.eu/content/europes-energy-crisis-conundrum.

Rawls J. (1994). Teoria sprawiedliwości. M. Panufnik, J. Pasek, & A. Romaniuk (Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Rodokanakis, S. (2006). How Effective are the Regional Policies of Convergence in the EU? European Research Studies, IX(3-4), 59–74.

Schramm, L. (2022). The Covid-19 pandemic and European integra-tion: challenges and prospects for citizens, institutions, and the EU policy. Journal of European Integration, 44(2), 299–306.

Sen, A.K. (1981). Poverty and Famines. An Essay on Entitlement and Deprivation. Oxford: Clarendon Press.

Simonde de Sismondi, J.C.L. (1953). Nowe zasady ekonomii politycznej. W. Giełżyński (Tłum.). Warszawa: PWN.

Single European Act (1987). Official Journal of the European Com-munities. L 169/1. 29.06.1987.

Skodlarski, J. (2012). Historia gospodarcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Stiglitz, J.E. (2006). Szalone lata dziewięćdziesiąte. H. Simbierowicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

The Treaty of Lisbon (2007). http://www.europarl.europa.eu/ftu/pdf/en/FTU_1.1.5.pdf.

The Treaty of Rome (1957). https://ec.europa.eu/romania/sites/romania/files/tratatul_de_la_roma.pdf.

Treaty of Amsterdam (1997). http://www.europarl.europa.eu/topics/treaty/pdf/amst-en.pdf.

Treaty on European Union (1992). https://europa.eu/european-union/sites/europaeu/files/docs/body/treaty_on_european_union_en.pdf.

WORLD BANK (2024). https://data.worldbank.org/indicator/GB.XPD.RSDV.GD.ZS?locations=HR.

Total abstract views : 6

PDF Downloads : 20