Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem naukowym jest przedstawienie sposobu definiowania oraz rozumienia wolności przez przedstawicieli polskich elit intelektualnych i politycznych, orędowników idei republikanizmu – szesnastowiecznych pisarzy politycznych spoglądających na republikę z nieco odmiennych punktów widzenia.

PROBLEM i METODY BADAWCZE: Problem badawczy koncentruje się wokół ukazania modelu wolności w ramach określanych przez porządek prawny. Kwestią kluczową dla badanej materii było uchwycenie relacji pomiędzy z jednej strony zakresem wolności obywatelskiej, a sposobem definiowania i zarazem tworzenia norm prawa państwowego z drugiej.

PROCES WYWODU: Po podkreśleniu znaczenia wolności jako kategorii i pojęcia dla myśli politycznej, omówione zostały poglądy na wolność oraz republikę trzech polskich pisarzy politycznych XVI wieku: Stanisława Orzechowskiego, Wawrzyńca Goślickiego oraz Piotra Skargi. W swych rozważaniach politycznych odmiennie rozkładali akcenty, bowiem związani byli z trzema kluczowymi „podmiotami politycznymi” właściwymi dla demokracji (sejmiki), arystokracji (senat) i monarchii (król).

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Na podstawie przeprowadzonej analizy można przyjąć za prawdziwą następującą tezę: cechą polskiej myśli politycznej XVI wieku – wyrastającej na gruncie klasycznej dla katolicyzmu koncepcji prawa naturalnego – było definiowanie wolności jako działań ludzkich w pełni zgodnych tak z prawem naturalnym, jak i pozytywnym oraz przekonanie, że najwłaściwszym dla jej zagwarantowania jest ustrój republiki (respubliki).

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Za główną rekomendację należy uznać potrzebę prezentacji poglądów polskich pisarzy politycznych na tę samą materię z perspektywy protestanckiej, ariańskiej, ale i tej właściwej dla zwolenników monarchii absolutnej.