English
Język Polski
Podmiot ludzki czy nieludzki? Nowe wymiary sprawstwa jako wynik procesów globalizacji
Abstrakt
CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest analiza pojęcia podmiotu i sprawstwa, wchodzących w skład współczesnej wiedzy politologicznej, pod kątem jego nowego definiowania oraz interpretacji przez pryzmat założeń i schematów analizy systemowej.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Procesy globalizacyjne doprowadziły do ogromnych przeobrażeń w świecie – człowiek nie jest już jedynym sprawcą zmian. Problem badawczy związany jest z próbą odejścia od antropocentrycznej perspektywy w naukach społecznych i rekonceptualizacją tradycyjnego pojmowania kategorii podmiotu i sprawstwa ze szczególnym uwzględnieniem teorii aktora-sieci. Zastosowano w tym celu metodę analizy i krytyki źródłowej oraz syntezę literatury naukowej.
PROCES WYWODU: W pierwszej kolejności skupiono uwagę na wzajemnych relacjach między technonauką a społeczeństwem, z uwzględnieniem wybranych rozwiązań technologicznych. Następnie analizie poddano ideę posthumanizmu oraz kwestię sprawstwa pozaludzkiego. Ostatnia część tekstu dotyczy nowych wymiarów podmiotowości i stanowi próbę redefinicji tradycyjnej siatki pojęciowej.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Elementy świata materialnego w istotnym stopniu kształtują rzeczywistość. Co za tym idzie, kategoria podmiotu sprawczego w politologii wymaga znaczącego przeformułowania, ponieważ obejmuje czynnik ludzki i pozaludzki. Tradycyjne definicje przestają mieć odniesienie do procesów zachodzących w świecie.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Współczesne nauki społeczne, uwzględniając zmiany zachodzące w świecie, powinny zrezygnować z perspektywy antropocentrycznej na rzecz ujęć szerszych, obejmujących sprawczość czynników pozaludzkich. Podmiot sprawczy należy analizować jako relacyjny, a przede wszystkim hybrydyczny byt, który składa się nie tylko z człowieka, ale również z jego otoczenia. W dobie gwałtownego rozwoju technonauki i jej wpływu na każdy aspekt życia jest to wręcz konieczność.
Słowa kluczowe
podmiot ; sprawczość ; posthumanizm ; technonauka ; teoria aktora-sieci
Szczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
Zasady cytowania
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych: