Rada Gabinetowa - konstytucyjna instytucji współpracy władzy wykonawczej w Polsce w ramach Konstytucji z 1997 roku

Anna Teresa Budzanowska

Data publikacji : 2019-01-17

Tom 9 Nr 28 (2018)

Rada Gabinetowa - konstytucyjna instytucji współpracy władzy wykonawczej w Polsce w ramach Konstytucji z 1997 roku

Anna Teresa Budzanowska

Dział: ARTYKUŁY TEMATYCZNE / THEMATIC ARTICLES

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przeanalizowanie zagadnienia Rady Gabinetowej jako konstytucyjnej instytucji współpracy pomiędzy ogniwami władzy wykonawczej – Prezydentem RP i Radą Ministrów oraz ocena skuteczności jej funkcjonowania.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Pytanie badawcze sformułowano następująco: czy w toku praktyki ustrojowej Rada Gabinetowa jako konstytucyjne uprawnienie głowy państwa, odnoszące się do sfery współdziałania z rządem, jest efektywnym narzędziem wpływu politycznego na realizowane polityki publiczne państwa? W celu przygotowaniu artykułu przeanalizowano podstawy normatywne oraz użyto narzędzi stosowanych w badaniach politologicznych, bazując na literaturze przedmiotu oraz analizie zapisów konstytucji i ustaw, dokumentów źródłowych Kancelarii Prezydenta RP i materiałów prasowych.

PROCES WYWODU: Podjęty problem usystematyzowano następująco: w pierwszej części zaprezentowano model ustrojowy władzy wykonawczej zapisany w Konstytucji z 1997 r., następnie przedstawiono tradycję instytucji Rady Gabinetowej w polskim systemie politycznym, w kolejnej części poddano analizie zagadnienie Rady Gabinetowej jako uprawnienia konstytucyjnego głowy państwa. Ostatnia część poświęcona jest badaniu realizacji tego narzędzia współpracy egzekutywy w praktyce na przestrzeni ostatnich 20 lat.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Rada Gabinetowa jest instytucją rozpoznawalną i trwałe zapisaną w polskim systemie konstytucyjnym. Przechodząc stopniową ewolucję, utrwalił się jej charakter jako uprawnienia przynależnego głowie państwa i służącego budowaniu współpracy z rządem. Rada Gabinetowa, mimo podejmowanych prób, nie stała się formą współdziałania egzekutywy, co potwierdza praktyka ostatnich kilkunastu lat. Ponadto instytucja ta, pozbawiona ostrza decyzyjności, przybrała charakter wydarzenia medialnego. W toku analizy stwierdzono także, że Prezydenci RP w ostatniej dekadzie stosunkowo rzadko korzystali z tej konstytucyjnej prerogatywy.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Konstrukcja ustrojowa władzy wykonawczej zapisana w Konstytucji z 1997 r. z wyraźnie dominującą silną pozycją rządu z premierem na czele sprawia, że Rada Gabinetowa w zakreślonych dla niej ramach stanowi słabe narzędzie wpływu politycznego Prezydenta RP. Nie wydaje się jednak zasadne, by w przyszłości podejmować próbę zmiany jej zakresu, bowiem należy wątpić, czy takie działanie spowoduje częstsze sięganie po tę instytucję przez głowę państwa. Praktyka ustrojowa ostatnich dwóch dekad udowodniła bowiem, że bardziej skuteczne jest korzystanie przez prezydenta z działań zakulisowych i nieformalnych niż realizowanie postulatu współdziałania w ramach konstytucyjnych uprawnień, stanowiących potencjalne pole porażki.

Słowa kluczowe

Rada Gabinetowa ; konstytucyjna współpraca władzy wykonawczej ; prerogatywy Prezydenta RP

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Uwagi dotyczące praw autorskich

Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:

Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.

Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:

Bibliografia

Bankowicz, M. (2016). Słabości polskiego systemu konstytucyjnego. W: E. Bujwid-Kurek i W. Kasprowski (red.), III Rzeczpospolita Polska 1990-2016. Opinie – dylematy – kontrowersje. Kraków: Wydawnictwo LIBRON – Filip Lohner.

Bankowicz, M. (2018). Ustrojowe dylematy prezydentury. Głowa Państwa według Konstytucji z 1997 roku. Horyzonty Polityki, 9/26.

Bardach, J., Leśnodorski, B. i Pietrzak, M. (2009). Historia ustroju i prawa polskiego. Warszawa: LexisNexis.

Chmaj, M. (1999). Sejm RP w latach 1991-1997. Studium prawno-ustrojowe. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Chorążewska, A. (2005). Prezydent jako czynnik równowagi. Arbitraż prezydencki. Przegląd Sejmowy, 6.

Chorążewska, A. (2008). Model prezydentury w praktyce politycznej po wejściu w życie Konstytucji RP z 1997 roku. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Chrząszczewski, A. (1925). Prezydent RP i jego kompetencje. Gazeta Administracji i Policji Państwowej, 45-47.

Czarny, P. (2005). Mała Konstytucja z 1947 roku a polska tradycja konstytucyjna. Przegląd Sejmowy, 5, 57-74.

Dziemidok-Olszewska, B. (2015). System organów państwowych w konstytucjach z 1952 i 1997 r. W: T. Słomka (red.), Konstytucje polskie z 1952 i 1997 roku: tradycje, instytucje, praktyka ustrojowa. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”.

Górecki, D. (1995). Pozycja ustrojowo-prawna Prezydenta Rzeczypospolitej i rządu w Ustawie Konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 roku. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Grzybowski, M. (2006). System rządów Rzeczpospolitej Polskiej. Założenia konstytucyjne a praktyka ustrojowa. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Kuciński, J. (2005). Szanse i zagrożenia procesu konsolidacji systemu politycznego III RP. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej.

Migalski, M. i Glajcar, R. (2006). Prezydent w Polsce po 1989 roku. Studium Politologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Mojak, R. (1997). Pozycja ustrojowa Prezydenta, w świetle nowej Konstytucji. Państwo i Prawo, z. 11-12.

Opaliński, D. (2011). Rada Gabinetowa w polskim systemie ustrojowym. Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 11, 109-125.

Opaliński, B. (2012). Rozdzielenie kompetencji władzy wykonawczej między Prezydenta RP oraz Radę Ministrów. Warszawa: Wolters Kluwer.

Rogowski, S. (1999). Małe Konstytucje (1919-1947-1992). Przegląd Sejmowy, 2, 20-47.

Słomka, T. (2008). Ustrojowe cechy polskiej kohabitacji. Rocznik Nauk Politycznych, 11.

Szmulik, B. (2009). Zasady ustroju III Rzeczpospolitej Polskiej. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer.

Witkowski, Z. (1987). Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1921-1935. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.

Witkowski, Z. (1998). Wejście w życie nowej Konstytucji RP. Toruń: TNOiK. Akty normatywne Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r., Dz.U. 1921, Nr 44, poz. 267.

Nowela konstytucji z 2 sierpnia 1926 r., Dz.U. 1926, Nr 78, poz. 442.

Ustawa konstytucyjna z 23 kwietnia 1935 r., Dz.U. 1935, Nr 30, poz. 227.

Ustawa konstytucyjna z 19 lutego 1947 r., Dz.U. 1947, Nr 18, poz. 71.

Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 r., Dz.U. 1952, Nr 33, poz. 232.

Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. 1990, Nr 19, poz. 101.

Ustawa konstytucyjna z 17 października 1992 r. Dz.U. Nr 84, poz. 426 (art. 38 ust. 3 odnosi się do RG).

Uchwała Rady Narodowej RP z dnia 20 października 1990 r., Dz.U.1990, Nr 4, poz. 71.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, Nr 78, poz. 483.