Polityka decentralizacji bezpieczeństwa. Wyzwanie czy konieczność

Tomasz Kuczur; Krzysztof Henryk Lewandowski

doi:10.35765/hp.2803

Published : 2025-03-30

Vol. 16 No. 54 (2025)

Polityka decentralizacji bezpieczeństwa. Wyzwanie czy konieczność

Tomasz Kuczur

https://orcid.org/0000-0002-7010-8207

Krzysztof Henryk Lewandowski

https://orcid.org/0000-0001-7329-8002

DOI: https://doi.org/10.35765/hp.2803

Section: Articles Varia

Abstract

RESEARCH OBJECTIVE: The article examines the role of decentralization in state security. It presents a security management model, identifies its advantages and disadvantages, and proposes necessary improvements. The study also aims to foster further academic discussion.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The current security management system divides responsibilities between central and local administrations, creating a hierarchical structure that resembles deconcentration rather than full decentralization. The study applies the dogmatic-legal and observational methods.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: Theoretical and legal concepts of security and decentralization are analyzed. The study outlines the structure of security management, assigning competencies to different levels of administration. It identifies strengths and weaknesses of the current model, which serve as a basis for political and legislative recommendations.

RESEARCH RESULTS: The findings indicate that decentralization in security management is feasible but requires a clear division of responsibilities and effective coordination mechanisms. The ultimate goal is to develop an integrated security management system capable of addressing modern challenges while upholding the principles of a democratic state.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Decentralization plays a key role in shaping state security, offering flexibility in responding to local threats but also posing coordination challenges. A balanced approach between decentralization and deconcentration, with central oversight, appears to be the optimal solution.

Keywords

safety ; decentralization ; Safety Management System

Details

References

Indicators

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Zasady cytowania

Altmetric indicators

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals:

References

Antkowiak, P. (2011). Decentralizacja władzy publicznej w Polsce na przykładzie samorządu terytorialnego. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2, 155–174.

Bąkowski, T. (2007). Administracyjno-prawna sytuacja jednostki w świetle zasady pomocniczości. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Biuro Bezpieczeństwa Narodowego (2020). Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa.

Dudek, D. (2016). Rada Ministrów i administracja rządowa. W M. Safjan & L. Bosek (Red.), Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243 (s. 720–879). Warszawa: C.H.Beck.

Kornberger-Sokołowska, E. (2001). Decentralizacja finansów pu-blicznych a samodzielność finansowa jednostek samorządu tery-torialnego. Warszawa: Dom Wydawniczy PWN.

Europejska Karta Samorządu Lokalnego (Dz.U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607 z późn. zm.).

Fundowicz, S. (2005). Decentralizacja administracji publicznej w Polsce. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Gajl, N. (1993). Finanse i gospodarka lokalna na świecie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.

Grzelak, A., & Łacny, J. (2011). Kontrola przestrzegania unijnej za-sady pomocniczości przez parlamenty narodowe – pierwsze do-świadczenia. Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych, 4, 11–42.

Gwardyński, R. (2021). Bezpieczeństwo państwa jako efekt działania systemowego. Zeszyty Naukowe Państwowej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 3, 91–101.

Izdebski, H. (2004). Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Kamiński, R. (2016). Uprawnienia, kompetencje i odpowiedzialność́ wojewody w zakresie stanów nadzwyczajnych. Zarządzanie In-nowacyjne w Gospodarce i Biznesie, 2, 179–190.

Karpiuk, M. (2015a). Działanie organów administracji publicznej w czasie stanów nadzwyczajnych. Studia Prawnicze i Administracyjne, 4, 33–38.

Karpiuk, M. (2015b). Normatywne uwarunkowania stanu wojennego i wyjątkowego. Studia Prawnicze i Administracyjne, 3, 3–9.

Kazimierczuk, M. (2018). Ograniczenie wolności i praw człowieka podczas stanu wyjątkowego w polskim prawodawstwie. Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego, 9, 111–124.

Kazimierczuk, M. (2022). Ograniczenie prawa własności podczas stanu klęski żywiołowej. Civitas et Lex, 3, 47–63.

Kmieciak, P. (2004). Samorząd gospodarczy w Polsce. Rozważania na temat modelu ustrojowego. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

Konarski, M.J. (2020). Ciężary publiczne w sytuacjach konstytucyj-nych stanów nadzwyczajnych. Przegląd Prawa Administracyjnego, 3, 83–109.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

Koziej, S. (2011). Bezpieczeństwo: istota, podstawowe kategorie i historyczna ewolucja. Bezpieczeństwo Narodowe, 2, 19–39.

Lewandowski, K. (2008). Regulacje stanów nadzwyczajnych. Jurysta, 9, 23–27.

Lewandowski, K., & Wituska, E. (2014). Próba rewizji pozycji ustro-jowo-prawnej przewodniczącego organu wykonawczego pośred-niego szczebla samorządu terytorialnego w Polsce na tle (mode-lowych) rozwiązań francuskich. W J. Sługocki (Red.), Dziesięć lat polskich doświadczeń w Unii Europejskiej. Problemy prawnoadmini-stracyjne. Tom II (s. 246–276) Wrocław: Presscom.

Lisiecki, M. (1995). System bezpieczeństwa publicznego państwa. Przegląd Policyjny, 4, 12–24.

Mączyński, M. (1998). Samorząd terytorialny a ochrona bezpieczeń-stwa i porządku publicznego na szczeblu lokalnym. W S. Dolata (Red.), Funkcjonowanie samorządu terytorialnego – doświadczenia i perspektywy (s. 185–225). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Mączyński, M. (2007). Powiat w systemie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Przegląd Prawa Publicznego, 6, 69–90.

Osierda, A. (2014). Prawne aspekty pojęcia bezpieczeństwa publicz-nego i porządku publicznego. Studia Iuridica Lublinensia, 23, 89–106.

Pieprzny, S. (2023). Wojewoda w systemie organów bezpieczeństwa i porządku publicznego, Studia Prawa Publicznego, 1, 31–47.

Pikulski, S. (2000) Podstawowe zagadnienia bezpieczeństwa pu-blicznego. W W. Bednarek, S. Pikulski (Red.), Prawne i administracyjne zagadnienia bezpieczeństwa osób i porządku publicznego w okresie transformacji ustrojowo-gospodarczej (s. 77–101). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiń-sko-Mazurskiego.

Prokop, K. (2005). Stany nadzwyczajne w Konstytucji Rzeczypospo-litej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Białystok: Temida 2.

Sarnecki, P. (), Właściwość organów terenowych w sprawach po-rządku publicznego w nowej strukturze lokalnych władz pu-blicznych. W J. Czapska & W. Krupiarz (Red.), Zapobieganie prze-stępczości w społecznościach lokalnych (s. 24–48). Warszawa: In-stytut Spraw Publicznych.

Sienkiewicz-Małyjurek, K. (2010). Rola samorządów lokalnych w kształtowaniu bezpieczeństwa publicznego. Samorząd Teryto-rialny, 7-8, 99–123.

Sosnowski, W. (2017). Cele i zadania jednostek samorządu teryto-rialnego w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego. Wiedza Obronna, 3-4, 214–227.

Spustek, H., & Paluch, A. (2017). Struktura bezpieczeństwa narodo-wego Polski. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organi-zacja i Zarządzanie, 100, 385–428.

Stahl, M. (2002). Materialne prawo administracyjne. Warszawa: Ofi-cyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego.

Starościak, S. (1960). Decentralizacja administracji publicznej. War-szawa: PWN.

Ślusarczyk, M. (2022). Wojewoda jako przedstawiciel Rady Mini-strów. W P. Drembkowski, M. Ślusarczyk (Red.), Ustawa o wojewodzie i administracji rządowej w województwie. Komentarz (s. 97–110). Warszawa: C.H. Beck.

Tuleja, P. (2023). Art. 15 Zasada decentralizacji. W P. Tuleja (Red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (s. 76–77). War-szawa: Wolters Kluwer.

Tuleja, P., & Kozłowski, K. (2016). Prezydent Rzeczypospolitej Pol-skiej. W M. Safjan, L. Bosek (Red.), Konstytucja RP. Tom II. Komen-tarz do art. 87–243 (s. 563–719). Warszawa: C.H. Beck.

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2024 r., poz. 1465 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U z 2024 r., poz. 107 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2024 r., poz. 566 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. z 2017 r., poz. 1897 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. z 2023 r., poz. 122 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 20 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rzą-dowej w województwie (Dz.U. z 2023 r., poz. 190).

Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2024 r., poz. 248 z późn. zm.).

Warmiński, A. (2013). Administracja bezpieczeństwa i porządku pu-blicznego w Polsce. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.

Wilczyński, P. (2010). Decentralizacja. W M. Stahl & B. Jawor-ska-Dębska (Red.), Encyklopedia samorządu terytorialnego dla każ-dego. Cz. 1, ustrój (s. 24–26). Warszawa.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lutego 2003 r., K 24/02, OTK z 2003 r. Nr 2A, poz. 11, s. 34.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 stycznia 2004 r., K 14/03, OTK z 2004 r. Nr 1A, poz. 1, s. 44.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2006 r., U 5/04, OTK 2006 r. Nr 7A, poz. 80, s. 18.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 listopada 2006 r., K 31/06, OTK z 2006 r. Nr 10A, poz. 147, s. 26.

Zięba, R. (1989). Pojęcie bezpieczeństwa państwa w stosunkach międzynarodowych. Sprawy Międzynarodowe, 10, 1–23.

Zięba, R. (1999). Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego. Warszawa: Scholar.

Total abstract views : 6

PDF Downloads : 7