Endogenne źródła kryzysu demokracji liberalnej jako przedmiot badań

Arkadiusz Lewandowski

doi:10.35765/hp.2299

Published : 2022-09-29

Vol. 13 No. 44 (2022)

Endogenous sources of the crisis of liberal democracy as a subject of research

Arkadiusz Lewandowski

https://orcid.org/0000-0002-8161-2257

DOI: https://doi.org/10.35765/hp.2299

Section: Thematic Articles

Abstract

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the article is to define the main assumptions of the approach to the problem of the contemporary condition of liberal democracy, focused on the endogenous and immanent sources of the crisis of liberal democracy.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problems is: a) what kinds of arguments support the conclusion that the need to pay attention to internal and immanent processes for liberal democracy, perceived as the source of the crisis? b) what processes and phenomena that take place within a liberal democracy should be treated as important sources of its crisis? For the purposes of the article, the method of source criticism analysis, the synthesis of scientific literature as well as the method of analysis and logical construction were used.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: First, the methodological assumptions of the research are presented. Then the category of the crisis of liberal democracy was defined. The next part of the text is an analysis of the areas of sources of contemporary crisis liberal democracy.

RESEARCH RESULTS: The article identifies the main endogenous sources of the crisis of liberal democracy as indicated by contemporary researchers of the phenomenon operating in the analyzed paradigm. As part of the systematization of the sources of the democratic crisis, it turned out to be important to take into account both general processes relating to changes in the “scope conditions” of democracy and phenomena inherent in democracy.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Contemporary studies on liberal democracy and its crisis should take into account the perspective of endogenous sources. Taking into account the problems that constitute a natural element of democracy as the sources of the crisis will allow for more effective analysis of this phenomenon and for forecasting the future and development of both democracy and politics.

Keywords

crisis of liberal democracy ; sources of crisis ; elitization ; deprivation ; populism

Details

References

Indicators

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Zasady cytowania

Altmetric indicators

Licence

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals:

References

Afeltowicz, Ł., & Pietrowicz, K. (2008). Koniec socjologii, jaką znamy, czyli o maszynach społecznych i inżynierii socjologiczne. Studia Socjologiczne, 3(190), 43–73.

Antoszewski, A. (2018). Demokracja nieliberalna jako projekt poli-tyczny. W K.A. Wojtaszczyk, P. Stawarz & J. Wiśniewska-Grzelak (Red.), Zmierzch demokracji liberalnej? (s. 51–67). Warszawa: Ofi-cyna Wydawnicza ASPRA-JR.

Apanowicz, J. (2003). Metodologia nauk. Toruń: Towarzystwo Nau-kowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.

Applebaum, A. (2020). Zmierzch Demokracji. Zwodniczy powab auto-rytaryzmu. Warszawa: Wydawnictwo Agora.

Bealey, F. (1996). Democratic Elitism and the Autonomy of Elites. International Political Science Review, 17(3), 319–331. DOI: 10.1177/019251296017003009.

Borkowska-Nowak, M. (2021). Słabość liberalnej demokracji dźwi-gnią sukcesu partii antyestablishmentowych. Chantal Mouffe o wyzwaniach polityczności. Roczniki Filozoficzne, LXIX (2), 329–346.

Chedia, I. (2020). Democracy in crisis. The Copernicus Journal of Polit-ical Studies, 2, 73–83. https://doi.org/10.12775/CJPS.2020.015

Chojnowski, D. (2017). Carl Schmitt – myśliciel walki – czyli precz z fałszywym politycznym liberalnym konsensusem. Societas Et Ius, 6, 125–156. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/SEI.2017.007

Corning, A.F. (2000). Assessing perceived social inequity: A relative deprivation framework. Journal of Personality and Social Psycholo-gy, 78 (3), 463–477. DOI: 10.1037//0022-3514.78.3.463.

Crouch, C. (2004). Post-Democracy. Cambridge: Polity.

Crouch, C. (2015). Osobliwa nie-śmierć neoliberalizmu. Toruń: Wy-dawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Drinóczi, T., & Bień-Kacała, A. (2021). Illiberal constitutionalism in Poland and Hungary : the deterioration of democracy, misuse of hu-man rights and abuse of the rule of law. New York: Routledge.

Dobrowolski, T. (2017). „Ucieczka od wolności” – Kryzys zaufania do demokracji liberalnej. Zjawisko przejściowe czy długotrwała tendencja? Krakowskie Studia Międzynarodowe, XIV (4), 151–168.

Dudała, R. (2019). System polityczny współczesnych Włoch. Dynamika zmian. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskie-go.

Eatwell, R., & Goodwin, M. (2020). Narodowy populizm. Zamach na liberalną demokrację. Katowice: Wydawnictwo Sonia Draga Post Factum.

Engelking, W. (2019). Carla Schmitta krytyka liberalizmu w latach 1916–1938. Próba syntezy i interpretacji. Czasopismo Praw-no-Historyczne, LXXI (2), 137–164.

Feather, N.T. (2015). Analyzing relative deprivation in relation to deservingness, entitlement andresentment. Social Justice Research, 28(1), 7–26. DOI: 10.1007/s11211-015-0235-9.

Filipowicz, S. (2015). Kryzys demokracji. Krok w kierunku diagnozy. W J.G. Otto (Red.), Demokratyczne i niedemokratyczne reżimy poli-tyczne (s. 19–36). Warszawa: Wydawnictwo Elipsa.

Fuchs, S. (1992). The Professional Quest for Truth: A Social Theory of Science and Knowledge. Albany: SUNY Press.

Fuchs, S. (1993). Three Sociological Epistemologies. Sociological Per-spectives, 36(1), 23–44.

Fukuyama, F. (2020). Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie. Warszawa: Dom Wydawniczy Rebis.

Harari, Y.N. (2018). 21 lekcji na XXI wiek. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.

Hayward, J. (2010). Populistyczne wyzwanie dla demokracji elit w Europie. W O. Wysocka (Red.), Populizm (s. 309–337). Warsza-wa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Hermet, G. (2010). Przemiana populizmu. W J.-M. De Waele & A. Pacześniak (Red.), Populizm w Europie. Defekt i przejaw demokracji? (s. 35–48). Warszawa: Oficyna Wydawnicza.

Holmes, S., & Krastew, I. (2020). Światło, które zgasło. Jak Zachód za-wiódł swoich wyznawców. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Poli-tycznej. (wersja MOBI).

Inglehart, R.F., & Norris, P. (2016). Trump, Brexit, and the Rise of Populism: Economic Have-Nots and Cultural Backlash. Harvard Kennedy School Faculty Research Working Papers, RWP16-026. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2818659

Kasińska-Metryka, A. (2018). Demokracja liberalna w okowach „nowego populizmu”. W K.A. Wojtaszczyk, P. Stawarz & J. Wi-śniewska-Grzelak (Red.), Zmierzch demokracji liberalnej? (s. 120–130). Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.

Korolczuk, E. (2019). Populizm, nierówności i uwiąd obywatelstwa so-cjalnego. W J. Żakowski (Red.), Almanach 2019–2020 (s. 140–151). Warszawa: Fundacja Collegium Civitas.

Kulas, P. (2018). Antyelitarna narracja współczesnej polskiej prawi-cy. Przegląd Socjologii Jakościowej, 14(4), 14–39. DOI: http://dx.doi.org/10.18778/1733-8069.14.4.02.

Levitsky, S. & Ziblatt, D. (2018). Tak umierają demokracje. Łódź: Fun-dacja Liberte!

Lewandowski, A. (2021a). Elitist Democracy as the Root of Populist Counter-Revolution: A Theoretical Approach. Historia i Polityka, 38(45), 145–155. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/HiP.ISSN 1899-516 0, e-ISSN 2391-7652

Lewandowski, A. (2021b). Polityczna imitacja jako źródło współcze-snej kontrrewolucji w postkomunistycznej Europie – próba ujęcia teoriopolitycznego. Polityka i Społeczeństwo, 2(19), 93–97. DOI:10.15584/polispol.2021.2.6.

Maj, P. (2019). Axiological Sources of Democratic Transformations of Political Systems into Illiberal Democracies – On the Example of the Republic of Poland (2015–2019). Przegląd Prawa Konstytucyj-nego, 6(52), 281–296. DOI: 10.15804/ppk.2019.06.21

Markowska, B. (2018). Epistemologiczne źródła kryzysu demokracji liberalnej, Civitas. Studia z filozofii polityki, 22, 50–70. DOI 10.35757/CIV.2018.22.03

Mouffe, Ch. (1999). Carl Schmitt and the paradox of liberal democ-racy. W Ch. Mouffe (Red.), The Challenge of Carl Schmitt (s. 38–53). London–New York: Verso Books.

Mounk, Y. (2019). Lud kontra demokracja. Dlaczego nasza wolność jest w niebezpieczeństwie i jak ją ocalić. Warszawa: Fundacja Kultura Liberalna.

Mudde, C. (2004). The Populist Zeitgeist. Government & Opposition, 3, 541–563.

Müller, J.-W. (2003). A Dangerous Mind. Carl Schmitt in Post-War Eu-ropean Thought, New Haven–London: Yale University Press.

Müller, J.-W. (2020). Strach i wolność. O inny liberalizm. Warszawa: Fundacja Kultura Liberalna [format MOBI].

Naim, M. (2013). The End of Power: From Boardrooms to Battlefields and Churches to States, Why Being In Charge Isn’t What It Used to Be. New York: Basic Books.

Niedźwiedzki, A. (2021). Ewolucja liberalnego paradygmatu prawa i gospodarki międzynarodowej. W M. Jastrzębski, W. Trempała & M. Wałdoch (Red.), Utopie i dystopie: wizje polityki w ustrojów po-litycznych (s. 57–75). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

Olender, K. (2021). Globalne procesy erozji demokracji w perspektywie czynników politycznych, społecznych i medialnych. Horyzonty Polityki. 12(39), 89–104. DOI: 10.35765/HP.1993

Pelinka, A. (2010). Populizm w Europie – w poszukiwaniu znaczenia mglistego pojęcia. W J.-M. De Waele & A. Pacześniak (Red.), Po-pulizm e Europie. Defekt i przejaw demokracji? (s. 17–34). Warsza-wa: Oficyna Wydawnicza.

Przeworski, A. (2019). Crises of Democracy. Cambridge: Cambridge University Press.

Przeworski, A. (2022). Kryzys demokracji. Wszystko Co Najważniej-sze, 39. https://wszystkoconajwazniejsze.pl/adam-przeworski-kryzys-demokracji/

Riedel, R. (2010). Populizm jako wyzwanie dla współczesnego rozu-mienia demokracji (w wariancie przedstawicielskim). W J.-M. De Waele & A. Pacześniak (Red.), Populizm e Europie. Defekt i przejaw demokracji? (s. 133–144). Warszawa: Oficyna Wydawnicza.

Rosicki, R. (2012). Kryzys demokracji liberalnej – wybrane problemy rządzenia, legitymizacji i reprezentacji. W M. Kołodziejczak & R. Rosicki (Red.), Od teorii do praktyki politycznej: księga jubileu-szowa dedykowana profesorowi Zbigniewowi Blokowi z okazji 40-lecia pracy naukowej i 70-lecia urodzin (s. 241–258). Poznań: Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytet Adama Mic-kiewicza.

Runciman, D. (2019). Jak kończy się demokracja. Warszawa: Fundacja Kultury Liberalnej.

Sandel, M. (2020). Tyrania merytokracji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN (wersja MOBI).

Schmitt, C. (2012). Teologia polityczna i inne pisma. Warszawa: Wy-dawnictwo Aletheia.

Sojak, R. (2004). Paradoks antropologiczny. Socjologia wiedzy jako per-spektywa ogólnej teorii społeczeństwa. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Srnicek, N., & Williams A. (2019). Wymyślając przyszłość. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Sulikowski, A. (2020). Demoliberalizm, populizm, autorytaryzm. Kryzys hegemonii i poszukiwanie (nowego) prawniczego logosu. Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem, 42(3), s. 29–45. DOI: 10.19195/2300-7249.42.3.2

Szułdrzyński, M. (2020). Media społecznościowe kontra liberalna demokracja jaką znamy. W M. Bernaczyk, T. Gąsior, J. Misiuna, & M. Serowaniec (Red.), Znaczenie nowych technologii dla jakości systemu politycznego. Ujęcie politologiczne, prawne i socjologiczne (s. 27–39). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Koper-nika.

Święcicki, Ł. (2016). Carl Schmitt i Leo Strauss. Krytyka pozytywizmu prawniczego w niemieckiej myśli politycznej. Warszawa: Wydaw-nictwo von Borowiecky.

Wróblewski, M. (2020). Superroznosiciele wątpliwości. Sceptycyzm i teorie spiskowe w dobie koronawirusa. Dyskurs i Dialog, 4, 23–53. DOI 10.5281/zenodo.4337517

Zielonka, J. (2018). Kontrrewolucja. Liberalna Europa w odwrocie. War-szawa: Wydawnictwo PWN (wersja MOBI).

Zybertowicz, A., Gurtowski, M., Tamborska, K., Trawiński, M., & Waszewski, J. (2015). Samobójstwo oświecenia? Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat. Kraków: Wydawnictwo Kasper.

Total abstract views : 189

PDF Downloads : 220