Inspiracje naturą chłopską myśli politycznej ruchu ludowego w końcowym okresie zaborów i w II Rzeczypospolitej

Marcin Jakub Wichmanowski

doi:10.35765/hp.1879

Published : 2020-12-18

Vol. 11 No. 35 (2020)

The peasant nature inspirations of the political thought of the Polish people’s movement at the end of the partitions period and in the Second Polish Republic

Marcin Jakub Wichmanowski

https://orcid.org/0000-0001-5748-7946

DOI: https://doi.org/10.35765/hp.1879

Section: Thematic Articles

Abstract

RESEARCH OBJECTIVE: We adopted establishment of mutual relations between the political thought of the people’s movement in Poland at the end of the partitions and the interwar period, and peasant nature as the main objective of our work.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The question arose, whether each of the basic categories of political thought of the people’s movement was inspired by peasant nature, and whether there was any feedback – with thought affecting the said nature. The highlighting of this issue necessitated using research methods and techniques specific to the exploration of research on political thought; first of all, analysis of testimonies and traces of political thought of popular parties, as well as comparative analysis.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: We set off presenting definitions of the basic concepts (political thought, people’s movement, peasant nature) first. Then, attention was paid to the conditions of the peasant nature and the role it played in shaping the ideology of the people’s movement in Poland. The influence of socio-political conditions on peasant nature were demonstrated, and their influence on the development of political thought of popular parties.

RESEARCH RESULTS: Peasants constituted the cornerstone of society and the nation for the politicians of the people’s movement, they were the inspiration for their political concepts and actions. The article attempts to prove to what extent the living conditions of the peasants determined their nature and the peasant nature the thought of the people’s movement.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: We address the conclusions drawn from considerations contained in the article to both politicians, political scientists and rural sociologists. They demonstrate the way ideologists of the people’s movement have proved that all political action is justified, as long as its results and effects serve man. Hence the demand for rebuilding the peasant’s psyche (refining it).

Keywords

people's movement ; peasant nature ; political thought

Details

References

Indicators

Authors

Download files

PDF (Język Polski)

Zasady cytowania

Altmetric indicators

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals:

References

Banach, A., K. (1997). Awans młodzieży chłopskiej na przykładzie studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1867-1918. W: C. Kłak (red.). Chłopi - naród - kultura, t. 3: Oblicze duchowe (83-94). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Bojko, J. (1904). Dwie dusze. Kraków: Nakładem „Przyjaciela Ludu”.

Bukraba-Rylska, I. (2008). Socjologia wsi polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Czarnota, A. (1988). Problemy syntezy polskiej myśli politycznej – rozważania wstępne. W: W. Wrzesiński (red.). Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 7: Państwo w polskiej myśli politycznej (265-279). Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Wydawnictwo Ossolineum.

Garlicki, A. (1981). Wstęp. W: A. Garlicki (red.). Przewroty i zamachy stanu: Europa 1918-1939 (5-9). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik.

Jachymek, J. (1983). Myśl polityczna PSL Wyzwolenie 1918-1931 . Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.

Jachymek, J. (1993). Neoagraryzm i trzecia droga. Przebudowa i walka o nową Polskę, Lublin: Wydawnictwo Czas.

Jachymek, J. (2001). Ruch ludowy. W: J. Jachymek, W. Paruch (red.). Więcej niż niepodległość: Polska myśl polityczna 1918-1939 (221-257). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Jachymek, J., Paruch, W. (2001). Wstęp. W: J. Jachymek, W. Paruch (red.). Więcej niż niepodległość: Polska myśl polityczna 1918-1939 (9-14). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Jajecznik, K. (2006). Myśl polityczna – próba standaryzacji badań. Rocznik Nauk Politycznych, 9, 255–270.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. (1921, 17 marca). W: J. R. Szaflik (oprac. 1998). Źródła do dziejów Polski w XIX i XX wieku, t. 3: Lata 1918-1939 Polska niepodległa. Wybór tekstów źródłowych (69-85). Pułtusk: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku.

Krężel, A. (1919, 9 listopada). Ostatnim zwolennikom szlacheckiego jarzma. Piast, 45, 7.

Król, M. (1998). Historia myśli politycznej: Od Machiavellego po czasy współczesne. Gdańsk: Wydawnictwo Arche.

Leon XIII. (1891). Rerum novarum. Encyklika o kwestii robotniczej. W: J. Skwara (oprac. 1984). Nauczanie społeczne Kościoła. Dokumenty (11-35). Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych.

Łuczak, A. (1982). Społeczeństwo i państwo w myśli politycznej ruchu ludowego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Maj, E., Wójcik, A. (2008). Wstęp. W: E. Maj, A. Wójcik (red.). Myśl polityczna w Polsce po 1989 roku. Wybrane nurty ideowe (7-11). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Odezwa PSL w Królestwie Polskim Pt. „Bracia Chłopi” o reformach społeczno-politycznych i roli chłopów w budowie niepodległego państwa polskiego. (1918, październik). W: K. Dunin-Wąsowicz i in. (oprac. 1966). Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego, t. 1: 1864-1918 (480-481). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Olszewski, E. (2015). Wybrane problemy myśli politycznej: idea, ideologia, doktryna polityczna. W: E. Maj, E. Kirwiel, E. Podgajna (red.). Myśl polityczna w społeczeństwie informacyjnym (153-174). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Paruch, W. (1997). Od konsolidacji państwowej do konsolidacji narodowej: Mniejszości narodowe w myśli politycznej obozu piłsudczykowskiego (1926-1939). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Paruch, W. (1999). Myśl polityczna – refleksje metodologiczne o pojęciu. W: Z. J. Pietraś, A. Wójcik, W. Paruch (red.). Państwo – ludowcy – myśl polityczna (27-39). Lublin: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K: Politologia.

Paruch, W. (2004). Między wyobrażeniami a działaniami. Wybrane aspekty przedmiotowe badań politologicznych nad myślą polityczną, Polityka i Społeczeństwo, 1, 9-38.

Paruch, W. (2005). Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926-1939. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Paruch, W. (2009). Kategorie ekonomiczne a zakres pojęcia „myśl polityczna” – refleksje metodologiczne. W: E. Maj, S. Michałowski, A. Wójcik (red.). Idee – Państwo – Ludowcy. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Jana Jachymka (37-46). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Paruch, W. (2015). Konsekwencje definiowania myśli politycznej dla kwestionariusza badań politologicznych. Humanities and Social Science, 22(1), 157-174.

Pius XI. (1931). Qadragesimo anno. Encyklika o odnowieniu ustroju społecznego i o udoskonaleniu go według normy prawa Ewangelii. W: J. Skwara (oprac. 1984). Nauczanie społeczne Kościoła. Dokumenty (37-75). Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych.

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast. (1926, 29 listopada). W: S. Lato, W. Stankiewicz (1969). Programy stronnictw ludowych: Zbiór dokumentów (255-281). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego Wyzwolenie. (1925, 16 marca). W: S. Lato, W. Stankiewicz (1969). Programy stronnictw ludowych: Zbiór dokumentów (229-244). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego. (1903, 27 lutego). W: S. Lato, W. Stankiewicz (1969). Programy stronnictw ludowych: Zbiór dokumentów (69-83). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Program Polskiego Związku Ludowego. (1906, 29 czerwca). W: S. Lato, W. Stankiewicz (1969). Programy stronnictw ludowych: Zbiór dokumentów (87-90). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Program Stronnictwa Ludowego. (1931, 15 marca). W: S. Lato, W. Stankiewicz (1969). Programy stronnictw ludowych: Zbiór dokumentów (299-311). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Samulak, T. (1997). Historia i współczesność kwestii chłopskiej w Polsce W: W. Bonusiak (red.). Chłopi - naród - kultura, t. 5: Chłopi a państwo (11-22). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Scrutona, R. (2002). Słownik myśli politycznej, przełożył T. Bieroń. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Skarzyński, R. (1990). Intelektualiści a ideologia. Myśl polityczna jako przedmiot badań politologa. Studia Nauk Politycznych, 4-6, 9-27.

Skarzyński, R. (1992). Historia myśli politycznej w ujęciu politologicznym: Zarys koncepcji. Studia Polityczne, 1, 107–119.

Szmyd, J. (1996). Tożsamość chłopska – charakter i ethos narodowy – polskość. W: A. Meissner (red.). Chłopi - naród - kultura, t. 4: Kultura i oświata wsi (11-26). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Ślusarczyk, A. (1918, 10 listopada). Gdy Polska powstaje!... Piast, 45, 9.

Wapiński, R. (1987). Badania nad dziejami polskiej myśli politycznej schyłku XIX i XX wieku. Przegląd Humanistyczny, 9(264), 51-70.

Wapiński, R. (1990). Badania nad dziejami polskiej myśli politycznej schyłku XIX i XX wieku W: J. Maternicki (red.). Historia najnowsza jako przedmiot badań i nauczania (169-178). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Wichmanowski, M. (2010). Działalność i myśl polityczna Aleksandra Bogusławskiego (1887–1963) polityka ruchu ludowego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Wichmanowski, M. (2010b). Źródła i rozwój nacjonalizmu chłopskiego. Wybrane problemy. W: E. Maj, M. Mikołajczyk, M. Śliwa (red.). Idee w procesie kształtowania współczesnej rzeczywistości polskiej. Nacjonalizm (159-180). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.

Wichmanowski, M. (2017). Myśl polityczna Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast 1913/14-1931. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Wichmanowski, M. (2019). Demokracja w myśli politycznej ludowców w okresie międzywojennym: Wybrane problemy. W: E. Kirwiel, E. Maj, E. Podgajna, M. Wichmanowski (red.). Myśl polityczna – demokracja – wolność. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Jachymkowi z okazji 80. rocznicy urodzin (311-328). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Witos, W. (1978). Moje wspomnienia, A. Czubiński i in. (oprac.). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Witos, W. (1998). Dzieła wybrane, t. 1: Moje wspomnienia, cz. 1, E. Karczewski, J. R. Szaflik (oprac.). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Wójcik, A. (1992). Myśl polityczna Stanisława Augusta Thugutta 1873-1941. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Zakrzewski, A. (1968). Wincenty Witos – chłopski mąż stanu w latach 1918-1926. Kwartalnik Historyczny, 3, 574.

Zakrzewski, A. (1988). Państwo w programach stronnictw ludowych. W: W. Wrzesiński (red.). Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 7: Państwo w polskiej myśli politycznej (121-135). Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Wydawnictwo Ossolineum.

Zieliński, H. (1975). O potrzebie i trudnościach badania dziejów polskiej myśli politycznej. W: H. Zieliński (red.). Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 1: Polska i jej sąsiedzi (7-26). Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Wydawnictwo Ossolineum.

Total abstract views : 151

PDF Downloads : 203