English
Język Polski
Reforma kultu a "ujęzykowienie sacrum": (anty)rytualny faktor sekularyzacji
Tomasz Mikołaj Dekert
Abstract
CEL NAUKOWY: Artykuł będzie miał na celu podjęcie pytania o znaczenie przemian, jakie nastąpiły w liturgii katolickiej po Soborze Watykańskim II, dla procesów sekularyzacyjnych w świecie katolickim.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zgodnie z tezą J. Habermasa modernizacyjna sekularyzacja na poziomie społecznym dokonuje się za pośrednictwem „ujęzykowienia sacrum”, tj. przejęcia funkcji integracyjnych i ekspresywnych rytuału przez językowe działanie komunikacyjne (debatę i konsens). Opierając się na tej tezie, a także stosując narzędzia semiotyczno-antropologiczne zaczerpnięte z teorii rytuału Roya A. Rappaporta, będę chciał sprawdzić, czy i na ile posoborowa reforma liturgii – pojmowana wąsko, tzn. wyłącznie na płaszczyźnie oficjalnie wprowadzonych zmian i ich implikacji – wiązała się z, przyczyniała się do, lub też po prostu dokonywała „ujęzykowienia” katolickiego sacrum.
PROCES WYWODU: Wywód obejmuje w pierwszym rzędzie charakterystykę teorii Habermasa i Rappaporta. Następnie przechodzi do interpretacji dwóch zasadniczych wymiarów reformy liturgicznej: samego faktu głębokiej zmiany rytualnej poprzedzonej problematyzacją formy liturgicznej w obrębie dyskursów eksperckich oraz zmian w samym rytuale na poziomie rezygnacji ze znacznej części języka gestu, zniesienia bezwzględnej obligatoryjności rubryk i otwarcia liturgii na inwencję celebransa(ów) i zgromadzenia.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Widziane przez pryzmat koncepcji Habermasa i Rappaporta teoretyczne i praktyczne podejścia do liturgii w okresie przedsoborowym oraz w ramach samej reformy okazują się stanowić modelowy przykład „ujęzykowienia sacrum” i derytualizacji.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Reforma liturgiczna miała (ma) znaczący, aktywny i wielopoziomowy udział w procesach sekularyzacyjnych zachodzących w Kościele katolickim. Mają one wymiar przede wszystkim osłabienia lub dekonstrukcji katolickiego świata odniesień sakralnych, a w każdym razie jego obowiązywalności i odporności na relatywizację i indywidualizację.
Details
References
Indicators
Authors
Zasady cytowania
Licence
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC BY-ND licence that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are asked to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access). We advise to use any of the following reserach society portals: