Władza parlamentu do stanowienia i interpretowania prawa – kontrowersje wokół wykładni autentycznej ustaw

Małgorzata Ewa Stefaniuk

doi:10.35765/hp.2438

Data publikacji : 2023-09-29

Tom 14 Nr 48 (2023)

Władza parlamentu do stanowienia i interpretowania prawa – kontrowersje wokół wykładni autentycznej ustaw

Małgorzata Ewa Stefaniuk

http://orcid.org/0000-0002-5029-2254

DOI: https://doi.org/10.35765/hp.2438

Dział: Vol. 14, No. 48 (2023): Władza stanowienia i interpretowania prawa

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie kontrowersji wokół uprawnienia władzy ustawodawczej do dokonywania wykładni autentycznej w warunkach demokratycznego państwa prawnego i obowiązywania konstytucyjnych zasad: podziału władzy i legalizmu.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule postawiono następujące pytania: Czy argumenty na poparcie tezy o niedopuszczalności wykładni autentycznej ze względu na jej sprzeczność z zasadą podziału władzy i zasadą legalizmu są dostatecznie przekonywujące? Czy parlament może dokonywać interpretacji tworzonego przez siebie prawa za pomocą innych konstrukcji prawnych? W artykule zastosowano metodę analizy literatury przedmiotu, orzecznictwa sądowego oraz analizę dogmatyczno-prawną i metodę porównawczą.

PROCES WYWODU: Zaprezentowano istotę wykładni autentycznej, by następnie przejść do wykładni autentycznej ustaw. Dokonano krytycznej analizy argumentów podnoszonych przeciwko zasadności funkcjonowania wykładni autentycznej w demokratycznym państwie prawnym. Przedstawione zostały również konstrukcje prawne uważane za postaci wykładni autentycznej ustaw.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Podnoszona współcześnie sprzeczność wykładni autentycznej z zasadą podziału władzy i zasadą legalizmu nie jest dostatecznie przekonywująca. Wydaje się, że jako postaci wykładni autentycznej mogą występować definicje legalne, preambuły i uzasadnienia projektów ustaw, chociaż niektórzy autorzy opracowań stoją na stanowisku, iż nie należy tych konstrukcji prawnych łączyć z pojęciem wykładni autentycznej.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Problematyka wykładni autentycznej generuje wiele interesujących kwestii również w relacjach teorii prawa z dogmatyką prawa czy teorii prawa i orzecznictwa. To, czy definicje legalne, preambuły i materiały legislacyjne są postaciami wykładni autentycznej, zależy od przyjętych założeń badawczych.

Słowa kluczowe

wykładnia autentyczna ; władza ustawodawcza ; zasada podziału władzy ; zasada legalizmu ; definicje legalne

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Uwagi dotyczące praw autorskich

Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:

Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.

Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:

Bibliografia

Biernat, T. (2014). Władze publiczne w demokratycznym państwie pra-wa. Prawo – Instytucje – Zasoby. Kraków: Krakowskie Towarzy-stwo Edukacyjne sp. z o.o. – Oficyna Wydawnicza AFM.

Bojarski, T. (Red.) (2011). System prawa karnego. Źródła prawa karnego. Tom 2. Warszawa: C.H. Beck.

Chauvin, T., Stawecki, T., & Winczorek, P. (2021). Wstęp do prawo-znawstwa (wyd. 14 poprawione i uzupełnione). Warszawa: Wy-dawnictwo C.H. Beck.

Chmielewski, J. (2015). Wykładnia autentyczna w praktyce orzecz-niczej sądów administracyjnych. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, 3, 45–63. https://sip.lex.pl/#/publication/151253646/chmielewski-jan-wykladnia-autentyczna-w-praktyce-orzeczniczej-sadow-administracyjnych?keyword=wyk%C5%82adnia%20autentyczna&cm=STOP.

Działocha, K. (2008). Państwo prawne w warunkach zmian zasad-niczych systemu prawa RP. W J. Kowalski, Państwo prawa. Demo-kratyczne państwo prawne. Antologia (s. 225–242). Warszawa: Wyższa Szkoła Handlu i Prawa w Warszawie.

Dzierżon, G. (2007). Interpretacja autentyczna ustaw kościelnych. Seminare, 24, 191–204.

Ehrlich, S. (1979). Wstęp do nauki o państwie i prawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Endicott, T. (2020). Authenic Interpretation. Ratio Iuris, 33(1), 6–23. DOI: 10.1111/raju.12271.

Góralczyk jr, W. (2004). Podstawy prawa. Warszawa: Akademia Leo-na Koźmińskiego.

Jędrejek, G. (2020). Wykładnia przepisów prawa cywilnego mate-rialnego i procesowego. Warszawa: Wolters Kluwer. https://sip.lex.pl/#/monograph/369461896/43/jedrejek-grzegorz-wyklad-nia-przepisow-prawa-cywilnego-materialnego-i-procesowego?keyword=wyk%C5%82adnia%20 autentyczna&cm=STOP.

Kaleta, K., & Kotowski, A. (2016). Podstawy prawoznawstwa. War-szawa: Wydawnictwo Difin.

Kodeks Prawa Kanonicznego. https://www.ekai.pl/dokumenty/kodeks-prawa-kanonicznego/.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

Korybski, A., & Leszczyński, L. (Red. nauk.) (2021). Wstęp do prawo-znawstwa. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Cu-rie-Skłodowskiej.

Korycki, S., Kuciński, J., Trzciński, Z., & Zaborowski, J. (2008). Zarys prawa. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.

Kotowski, A. (2018). Wykładnia orientacyjna. Teorie wykładni prawa i teoria orientacyjnego badania wykładni operatywnej. Warszawa: Wydawnictwo Difin.

Kowalski, J., Lamentowicz, W., & Winczorek, P. (1981). Teoria pań-stwa i prawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Królikowski, M., & Zawłocki, R. (2020). Prawo karne. Warszawa: C.H. Beck.

Leszczyński, L. (2009). Wykładnia operatywna (podstawowe wła-ściwości). Państwo i Prawo, 6(916), 11–23.

Malinowski, A. (2005). Definicje legalne w prawie polskim, Studia Iuridica, 44, 214–240.

Małajny, R.M. (2017). Podział władzy w Konstytucji RP z 1997 roku. Analiza formalna, Przegląd Sejmowy, 6(143), 97–123.

Michiels, G. (1929). Normae generales iuris canonici, T. 1. Lublin.

Morawski, L. (2002). Wstęp do prawoznawstwa. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa. Stowarzyszenie Wyższej Użyteczności „DOM ORGANIZATORA”.

Patyra, S. (2012). Mechanizmy racjonalizacji procesu ustawodawczego w Polsce w zakresie rządowych projektów ustawy. Toruń: Wydaw-nictwo Adam Marszałek.

Piekarczyk, S., & Tkacz, S. (2023). Wykładnia autentyczna w świetle nauki o wykładni prawa. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Pietrzak, M. (2008). Demokratyczne państwo prawne. W J. Kowalski, Państwo prawa. Demokratyczne państwo prawne. Antologia (s. 17–30). Warszawa: Wyższa Szkoła Handlu i Prawa w Warszawie.

Połomski, T. (2019). Źródła prawa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Studia Ekonomiczne, 1, 58–65.

Prawo karne (2020). A. Grześkowiak, K. Wiak (Red.). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Radek, R. (2021). Rządowy proces legislacyjny jako dowód fikcyjno-ści podziału władz w Polsce. Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 5, 101–113. DOI: 10.15804/ppk.2021.05.07.

Radwański, Z., & Olejniczak, A. (2021). Prawo cywilne – część ogólna (wyd. 16 uaktualnione i zmienione). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 roku – Zasady techniki prawodawczej (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 283).

Saługa, P. (2008). Sposoby wyodrębniania definicji legalnych. Pań-stwo i Prawo, 5, 76–86.

Sarnecki, P. (2007). Konstytucyjny system źródeł prawa o charakterze powszechnym. W E. Gdulewicz, H. Zięba-Załucka (Red.), Dziesięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (s. 254–267). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszow-skiego.

Siuda, W. (2009). Elementy prawa dla ekonomistów, wyd. XXI. Poznań: Wydawnictwo Naukowe CONTACT.

Słownik języka polskiego PWN. https://sjp.pwn.pl/sjp/autentyczny;2551239.html.

Sobański, R. (2004). Metodologia prawa kanonicznego. Katowice: Wy-dawnictwo Gnome.

Stefaniuk, M.E. (2009). Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989–2007. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Cu-rie-Skłodowskiej.

Stefaniuk, M.E. (2023). Szkic do współczesnego obrazu wykładni autentycznej – zakres występowania i postaci. W B. Liżewski, A. Korybski (Red.), Omnia sunt interpretanda. Teoria i dogmatyka prawnicza. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Leszkowi Leszczyńskiemu (s. 97–109). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Stern, K. (1992). Der Staat des Grundgestetzes. Ausgewählte Schriften und Vorträge. Köln–Berlin–Bonn–München: C. Heymann.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2000 r., I KZP 31/2000, https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia1/I%20KZP%2031-00.pdf.

Wiącek, M. (2016). Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87-243. M. Safjan, & L. Bosek (Red.). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Włodyka, S. (1971). Wiążąca wykładnia sądowa. Warszawa: Państwo-we Wydawnictwo Naukowe.

Wronkowska, S. (2005). Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa. Poznań: Wydawnictwo Ars boni et aequi.

Wronkowska, S., & Ziembiński, Z. (2001). Zarys teorii prawa. Poznań: Wydawnictwo Ars boni et aequi.

Wróblewski, B., & Zajęcki, M. (2017). O normatywności, redundant-ności i zbędności przepisów prawnych. Przegląd Sejmowy, 5(142), 181–221.

Wróblewski, J. (1959). Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 15 września 2011 roku, I ACa 438/11, https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/521259162/1/i-a-ca-438-11- wy-kladnia-autentyczna-pochodzaca-od-organu-stanowiacego -dane-normy-prawne-wyrok…?keyword=wyk%C5%82adnia%20autentyczna%20&cm=SREST

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30 stycznia 2019 r. VI ACa 923/17, http://orzeczenia.waw.sa.gov.pl/content/$N/154500000003003_VI_ACa_000923_2017_Uz_2019-01-30_002

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r., I CSK 547/11, Lex nr 1214323.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2011 r., III PK 41/10. http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia2/III%20PK%2041-10-1.pdf

Wyrok Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2012 r., sygn. akt I CSK 547/11, http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia2/I%20CSK%20547-11-1.pdf

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 3 listopada 2006 r., K 31/06, OTK-A 2006, nr 10, poz. 147. https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/520324893/1/k-31- 06-wyrok-trybunalu-konstytucyjnego?keyword=K%2031~2F06 &cm=SFIRST

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 20 maja 2008 r., SK 9/07, OTK-A 2008, nr 4, poz. 60. https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/520470981/1/sk-9-07-wyrok-trybunalu-konstytucyjnego?keyword=Sk%209~2F07&cm=SFIRST

Zagorc, S. (2012). Authentic Interpretation of Law, Zbornik Znanstvenih Rozprav, 72, 273–298.

Zajęcki, M. (2021). Spór o granice wykładni definicji legalnych: po-dejścia formalistyczne i holistyczne. Horyzonty Polityki, 12(41), 65–87.

Zawłocki, R. (2004). O metodzie interpretacji przepisów prawa kar-nego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, LXVI(4), 81–96.

Zieliński, M. (2017). Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer.

Total abstract views : 86

PDF Downloads : 119