Republikańska idea rządu ograniczonego a liberalne „państwo minimum”

Aleksander Stępkowski

Data publikacji : 2013-06-30

Tom 4 Nr 7 (2013)

Republikańska idea rządu ograniczonego a liberalne „państwo minimum”

Aleksander Stępkowski

Dział: ARTYKUŁY VARIA / ARTICLES VARIA

Abstrakt

Tekst podejmuje próbę naświetlenia przyczyn, dla których liberalne przemiany społeczno-polityczne, nawiązujące do klasycznych republikańskich idei ograniczonego rządu, zaowocowały powstaniem monstrualnej biurokratycznej machiny państwowej, kontrastującej silnie z liberalnymi hasłami „państwa minimum”. Wychodząc od wskazania punktów stycznych między klasycznym a nowoczesnym sposobem pojmowania republikanizmu, tekst przywołuje poglądy autorów uchodzących za nowoczesnych protagonistów państwa minimum (fizjokraci, Locke, Kant), ukazując daleko idącą ich ambiwalencję w tym względzie. Dodatkowo, w tekście zademonstrowano, w jaki sposób indywidualizm inspirował, formułowane przez Jeremy’ego Benthama i Johana Stuarta Milla, postulaty daleko idącej ingerencji w stosunki rodzinne. W rezultacie uznano, że przyczyną ciągłego rozrostu sfery zadań nowoczesnego
państwa jest fakt ufundowania go na przesłankach indywidualistycznych. Dowodzi się, że bynajmniej nie służą one ograniczeniu aktywności państwa, lecz uniezależnieniu jednostek od naturalnych wspólnot, których są członkami, to zaś możliwe jest jedynie dzięki państwu. Z tego też względu indywidualizm musi oznaczać nie redukcję, lecz rozrost funkcji państwa, które staje się oparciem dla jednostki chcącej wyemancypować się ze wspólnoty.

Słowa kluczowe

Republikanizm ; Liberalizm ; Indywidualizm ; państwo minimum ; ingerencja państwa w życie społeczne

Inne teksty tego samego autora

Aleksander Stępkowski, Współczesne procesy europeizacji prawa w świetle ewolucji ustrojowej państwa nowoczesnego , Horyzonty Polityki: Tom 4 Nr 8 (2013): Europeizacja Europy

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Uwagi dotyczące praw autorskich

Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:

Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.

Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:

Bibliografia

Bentham, J., 1839, Supply without Burden or Escheat vice Taxation, w: Works of Jeremy Bentham, Part VIII, Edinburgh.

Bill for the More Effectual Relief of the Destitute Poor in Ireland, „The British and Foreign Review or European Quarterly Journal” 10 (October 1837).

Blaug, M., 1994, Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, tłum. zbiorowe, PWN, Warszawa.

Geisen, T., 2005, Państwo socjalne w okresie modernizmu. O powstaniu systemów zabezpieczenia społecznego w Europie, w: Kraus, K., Geisen, T., Piątek K., (red.), Państwo socjalne w Europie. Historia – Rozwój – Perspektywy, Wydawnictwo UMK, Toruń.

Gray, J., 1994, Liberalizm, Znak – Fundacja Batorego, Kraków.

Grzybowski, K., 1968, Historia doktryn politycznych i prawnych. Od państwa niewolniczego do rewolucji burżuazyjnych, wyd. 2, PWN, Warszawa.

Gwiazdowski, R., 2005, Spór o interwencjonizm gospodarczy państwa, „Studia Iuridica” 44.

Ihering, R. von, 1893, Der Zweck im Recht, Aufl. 3, Leipzig.

Izdebski, H., 2001, Historia administracji, wyd. 5, Liber, Warszawa.

Kant, I., 2006, Metafizyczne podstawy nauki prawa, przekł. W. Galewicz, Antyk, Kęty.

Kant, I., 1797, Metaphysische Anfangsgründe der Rechtslehre, Friedrich Nicolovius, Königsberg.

Letwin, S.R.L., 2005, On the History of the Idea of Law, ed. N.B. Reynolds, Cambridge UP.

Mill, J.S., 1965, The Collected Works of John Stuart Mill, Volume III – The Principles of Political Economy with Some of Their Applications to Social Philosophy, V. 2, ed. J.M. Robson, Toronto – London.

Mohl, R. von, 2003, Encyklopedia umiejętności politycznych, przekł. A. Białecki, opr. A. Bosiacki, Liber, Warszawa.

Pietrzyk-Reeves, D., 2012, Ład Rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska, Księgarnia Akademicka, Kraków.

Pius XI, 1931, Quadragessimo Anno, tekst łaciński za stroną: <http://www.vatican.va/holy_father/pius_xi/encyclicals/documents/hf_p-xi_enc_19310515_quadragesimo-anno_lt.html>.

Radwański, R., 1985, Socjalne państwo prawne w doktrynie RFN 1949-1969, Instytut Śląski, Opole.

Tocqueville, A. de, 1994, Dawny ustrój i rewolucja, przekł. H. Szumańska‑Grossowa, Znak – Fundacja Batorego, Kraków.

Tocqueville, A. de, 1987, L’ancien régime et la Révolution, Gallimard.

Waldron, J., 1984, Theories of Rights, Oxford UP.

Wołpiuk, J., 2004, U źródeł koncepcji demokratycznego państwa prawnego, „Studia Prawnicze” 3 (2004) s. 17-33.