Respublica Saecularis. Francisco de Vitoria o człowieku, władzy i dobru wspólnym

Tomasz Tulejski

doi:10.35765/hp.2589

Data publikacji : 2025-06-29

Tom 16 Nr 55 (2025)

Respublica Saecularis. Francisco de Vitoria o człowieku, władzy i dobru wspólnym

Tomasz Tulejski

https://orcid.org/0000-0001-9466-1173

DOI: https://doi.org/10.35765/hp.2589

Dział: ARTYKUŁY VARIA / ARTICLES VARIA

Abstrakt

CEL BADAWCZY: Celem badawczym artykułu jest analiza koncepcji państwa Francisca de Vitorii oraz jej teologicznych fundamentów.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem analizowanym w artykule jest geneza oraz zakres władzy politycznej w teologii politycznej Francisca de Vitorii. Stanowi ona próbę rekonstrukcji porządku politycznego w nowej sytuacji politycznej, społecznej i religijnej XVI stulecia. Rozpad jedności Christianitas oraz rozwój partykularyzmów politycznych i eklezjalnych doprowadził do zakwestionowania dotychczasowych fundamentów, na których wznosiło się średniowieczne państwo i był budowany porządek społeczny. De Vitoria w swojej propozycji próbuje przywrócić jedność polityczną poprzez odwołanie się nie do wspólnej religii, lecz do uniwersalnych zasad wyprowadzonych z prawa naturalnego.

PROCES WYWODU: Artykuł rekonstruuje główne elementy wywodu de Vitorii oparte na prawie naturalnym, z którego hiszpański filozof wyprowadza społeczny charakter człowieka, konieczność istnienia władzy politycznej, konwencjonalny charakter ustrojów politycznych, granice władzy oraz definicję tyranii i prawa oporu.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Teologia polityczna de Vitorii pokazuje alternatywne możliwości rozwiązania problemu jedności ładu politycznego oparte nie na zasadzie suwerenności oraz absolutnej władzy państwa, lecz na prawie naturalnym, wspólnym wszystkim ludziom bez względu na wyznanie, które ma swe źródło w rozumie partycypującym w uniwersalnym porządku.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Tekst pokazuje wyartykułowaną przez teologię katolicką koncepcję ładu politycznego opartego na wspólnych wszystkim ludziom zasadach moralnych.

Słowa kluczowe

sewerenność ; prawo naturalne ; Vitoria

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Uwagi dotyczące praw autorskich

Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:

Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.

Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:

Bibliografia

Albarrán, J.M. (2008). Res publica. El pensamiento político de Francisco de Vitoria. Salamanticea: Biblioteca de ciències socials d’espai Marx.

Bertelloni, F. (2017). Inflexiones del concepto de „natura” en la Relectio de Potestate civili de Francisco de Vitoria. W F. Bertelloni, M.L. Lukac (Red.), Naturaleza y teoría política. Buenos Aires: Editorial de la Facultad de Filosofía y Letras, 13–32.

Brufau, J. (1957). La noción analógica del Dominium en Santo Tomás, Francisco de Vitoria y Domingo de Soto. Salmanticensis 4/1, 96–136.

Canning, J.P. (2007). Law, sovereignty and corporation theory, 1300–1450. W J.H. Burns (Red.), The Cambridge History of Medieval Political Thought c. 350-c.1450. Cambridge–New York: Cambridge University Press, 454–476.

Daguet, F. (2021). Myśl polityczna św. Tomasza z Akwinu. T. Pękala (Tłum.). Warszawa: Teologia Polityczna, Instytut Tomistyczny.

Fernández, M.F. (1997). Francisco de Vitoria: una secularización more Aristotélico. Sapientia, 52(202), 279–287.

Galán, E. (1944). La teoría del poder político según Francisco de Vi-toria. Revista general de legislación y jurisprudencia, 176(1) (julio–agosto), 32–58.

Grawert, R. (2000). Francisco de Vitoria. Naturrecht – Herrschafts-ordnung – Völkerrecht. Der Staat, 39(1), 110–125.

Hamilton, B. (1963). Political Thought in Sixteenth-Century Spain. A study of the political ideas of Vitoria, De Soto, Suárez, and Molina. Oxford: Clarendon Press.

Kantorowicz, E.H. (2007). Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej. M. Michalski, A. Krawiec (Tłum.). Warszawa: PWN.

Landella, S. (2009). Estudio introductorio. W F. de Vitoria. De Legibus. Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca.

Naszalyi, E. (1948). El Estado según Francisco de Vitoria. Madrid: Cul-tura Hispánica.

Ordeñana, J.G. (1997). Los derechos fundamentales en la doctrina de Francisco de Vitoria. Anuario de derecho eclesiástico del Estado, 13, 51–76.

Pagden, A., Lawrence, J. (2010). Introduction. W A. Pagden, J. Lawrence (Red.), Francisco de Vitoria. Political Writings. Cam-bridge–New York: Cambridge University Press.

Portela, J.G. (2017). Causalidad y anticontractualismo en Francisco de Vitoria. W L.E. Corso De Estrada, M.J. Soto-Bruna, M.C. Alonso Del Real (Red.), Figuras de la causalidad en la Edad Media y en el Renacimiento. Pamplona: EUNSA, 283–296.

Prieto López, L.J. (2017). La “soberanía” en Vitoria en el contexto del nacimiento estado moderno: Algunas considerationes sobre el “De Potestate Civili” de Vitoria, DOXA. Cuadernos de Filosofía del Derecho, 40, 223–247.

Sánchez Agesta, L. (1959). El Concepto del Estado en el Pensamiento Español del Siglo XVI. Madrid: Instituto de Estudios Políticos.

Skinner, Q. (1980). The Foundations of Modern Political Thought. Vol. 2: Renaissance Virtues. Cambridge: Cambridge University Press.

Skinnner, Q. (2013). Wolność przed liberalizmem. A. Czarnecka (Tłum.). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Urbano, F.C. (1992). El Pensamiento de Francisco de Vitoria. Filosofía política e indio americano. Madrit: Anthropos.

Valenzuela-Vermehren, L. (2011). The Origin and Nature of the State in Francisco de Vitoria’s Moral Philosophy. Ideas y Valores, 62(151), 81–103.

Villoslada, R.G. (1938). La Universidad de París durante los estudios de Francisco de Vitoria O.P. (1507–1522). Rome: Universitatis Grego-rianae.

Vitoria, F. de. (1954). O Indianach. J. Modrzejewski (Tłum.). Warsza-wa: Pax.

Vitoria, F. de. (2009). De Legibus. Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca.

Vitoria, F. de. (1765a). De Potestate Civili. W Relectiones Theologicae. Madriti: Manuel Martin.

Vitoria, F. de. (1765b). De Potestate Ecclesiae. W Relectiones Theologi-cae. Madriti: Manuel Martin.

Vitoria, F. de. (1765c). De Jure Belli. W Relectiones Theologicae. Madriti: Manuel Martin.

Vitoria, F. de. (1765d). De Homicido. W Relectiones Theologicae. Madriti: Manuel Martin.

Vitoria, F. de. (1765e). De Potestate Papae, & Concilii. W Relectiones Theologicae. Madriti: Manuel Martin.

Vitoria, F. de. (1952). Comentarios a la Secunda secundae de santo Tomás. T. 4. Salamanca: Biblioteca de Teólogos Españoles.

Wielomski, A. (2017). Państwo suwerenne w teorii prawa między-narodowego Francisco de Vitorii. Polski Przegląd Stosunków Międzynarodowych, 7, 5–41.

Total abstract views : 19

PDF Downloads : 11