Abstrakt

The nineteenth century Oxford Movement, formed mostly by Anglican clergymen, is known to have produced the Anglo-Catholic wing in the Church of England; nonetheless, it also had an important political dimension, ignored by scholars for a long time. One of its core political ideas was a conviction about the necessity of a certain type of union of Church and State. I shall focus on seven of the arguments that the Oxford Movement presented for such a model, which have been reconstructed after examining its writings. The first argument shows the Movement’s adherence to historical English patterns of the union of Church and State. The second presents some of the criticism of a model of separation. The third and fourth outline two important theories of the Oxford Movement: the incorporation of the Church into the State and the theological superiority of the Church over the State. The fifth is in fact a set of arguments for assessing various historical political models and events. The next argument refers to Richard Hooker’s conditions for the union of Church and State, while the last reconstructs the Oxford Movement’s way of thinking on relations between morality, religion and politics, and therefore the philosophical justification of their political idea.

Ruch oksfordzki, utworzony w XIX wieku głównie przez anglikańskich duchownych, zaowocował nie tylko powstaniem w Kościele anglikańskim stronnictwa anglokatolickiego, ale i, czego niemal nie dostrzegają jego badacze, interesującą spuścizną w zakresie idei politycznych. W centrum namysłu politycznego członków ruchu znajdowała się refleksja nad określeniem właściwego modelu związku państwa z Kościołem, związku będącego, ich zdaniem, koniecznym. W niniejszym artykule rekonstruuję siedem argumentów stosowanych przez ruch oksfordzki dla wykazania tej konieczności. Pierwszy odwołuje się do historycznych, angielskich wzorców związku Kościoła i państwa. Drugi zarysowuje krytykę modelu rozdziału Kościoła od państwa. Trzeci i czwarty to prezentacja teorii inkorporacji państwa do Kościoła i teologicznej supremacji Kościoła nad państwem. Argument piąty to zbiór odwołań do historycznych modeli relacji Kościół – państwo i ich ocen. Argument szósty powołuje się na przemyślenia Richarda Hookera dotyczące relacji Kościół – państwo, a siódmy rekonstruuje relacje między moralnością, religią a polityką stanowiące również uzasadnienie dla proponowanego przez ruch oksfordzki modelu.