Horyzonty Polityki

Edytorial: Unia Europejska jako model integracji regionalnej

Joanna Garlińska-Bielawska — 2025-09-30

Integracja europejska w instytucjonalnej formie Unii Europejskiej budzi podziw w innych regionach świata, a w szczególności w Ameryce Łacińskiej i Azji Południowo-Wschodniej. Opinia publiczna w państwach tamtych regionów nie może uwierzyć, że możliwa jest intensywna, wielowymiarowa współpraca 27 państw, że nadano jej złożone ramy prawne, że stworzono Komisję Europejską jako główny organ administracyjny i powierzono jej odpowiedzialność za niektóre obszary (m.in. politykę handlową i konkurencję) oraz że prowadzona jest polityka minimalnej redystrybucji, służąca zmniejszaniu różnic w poziomie rozwoju...

Editorial: The European Union as a Model of Regional Integration

Joanna Garlińska-Bielawska — 2025-09-30

European integration, in its institutional form as the European Union, has attracted admiration in other parts of the world, particularly in Latin America and Southeast Asia. Public opinion in these regions often finds it difficult to believe that such intensive, multidimensional cooperation among 27 states is possible; that it has been endowed with a sophisticated legal framework; that the European Commission has been established as the main administrative body and entrusted with responsibility in key areas (such as trade policy and competition); and that a policy of limited redistribution has been introduced to help narrow developmental disparities.

Intra-industry Trade of the EU, USMCA, and their Member States in the Period 2000–2022 – Does Economic Integration Matter?

Aleksandra Szarek-Piaskowska — 2025-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: The objective of this paper is to identify the similarities and differences between intra-industry trade (IIT) of European Union and IIT of United States-Mexico-Canada Agreement (USMCA) and their member states. Moreover, we answer the question if more advanced economic integration goes together with more intensive IIT.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: We conducted an analysis of IIT disaggregated into 6-digit HS codes using the UN Comtrade database, and employed Grubel-Lloyd indices. We aggregated GL indices for selected countries and selected blocs of countries (here the EU and USMCA) and for the world.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: We chose the EU and USMCA as examples of correlations between economic integration and intra-industry trade because they are some of the most important RTAs in the world and their members fulfil conditions for intensive IIT. We verify the hypothesis that sharing membership in such a grouping is an important factor intensifying bilateral IIT.

RESEARCH RESULTS: We have shown that EU IIT shares were considerably higher than those in the case of the USMCA, and the advantage of the EU grew over time. Our empirical study confirms that sharing membership in RTA bloc is an important factor intensifying bilateral IIT. Also, more advanced integration of adjacent countries, especially those that differ little with respect to economic potential, wealth, and culture, helps to increase IIT shares.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: We compare the IIT characteristics of the EU and its member states with those of the USMCA bloc and its members in a relatively long and turbulent period (2000–2022). To the best of our knowledge, there was no such analysis of world IIT during this period. Moreover, the correlation between the intensity of intra-industry trade and the advancement of economic integration has not been studied in literature very often.

Cultural Foundations of Economic Integration – Central Europe and Southeast Asian Countries Compared

Joanna Sikorska — 2025-09-30

Cel badawczy: W artykule zbadano różnice w poziomie integracji gospodarczej między krajami Grupy Wyszehradzkiej a wybranymi krajami Azji Południowo-Wschodniej (Wietnamem, Singapurem, Malezją i Filipinami) jako studiami przypadków. Głównym celem badania jest zrozumienie, dlaczego kraje Europy Środkowej osiągnęły wyższy poziom integracji gospodarczej w porównaniu z wybranymi krajami Azji Południowo-Wschodniej.

Problem badawczy i metodologia: Do analizy wpływu wspólnych wartości kulturowych na poziom integracji wykorzystano ramy modelu wymiarów kulturowych Geerta Hofstedego. Sekcja dotycząca integracji gospodarczej opiera się na zastanych danych ilościowych. Dane dotyczące PKB per capita, wzrostu PKB, importu i eksportu towarów i usług oraz stopy inflacji uwzględniono w celu ustanowienia podstaw statystycznych.

Proces argumentacji: Artykuł rozpoczyna się od opisowej analizy integracji gospodarczej w Europie Środkowej i wybranych krajach Azji Południowo-Wschodniej, opartej na istniejących danych ilościowych w celu zapewnienia podstaw statystycznych. Następnie zastosowano model wymiarów kulturowych Hofstedego do oceny cech kulturowych w krajach Grupy Wyszehradzkiej i wybranych krajach ASEAN.

Wyniki badań: Analiza porównawcza podkreśla potencjalne powody silniejszej integracji gospodarczej Europy Środkowej, sugerując, że wspólne wartości kulturowe krajów Grupy Wyszehradzkiej wspierają polityki promujące integrację, podczas gdy zróżnicowane wymiary kulturowe krajów Azji Południowo-Wschodniej przyczyniają się do mniej spójnej struktury.

Wnioski, innowacje i zalecenia: Artykuł przyczynia się do zrozumienia roli czynników kulturowych w regionalnej integracji gospodarczej.

Creating External Impacts: the Case of IUU Regulation and the EU Yellow Card Policy Conditionality

Aleksander Surdej — 2025-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: This exploratory article examines policy instruments created by the EU that aim to contribute to marine resources sustainability. Taking as an example the IUU Regulation, the article identifies the conditions of their effective implementation and shows that these instruments create the chain of policy conditionality.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The EU Common Fisheries Policy (CFP) has been created to manage pooled marine resources, but increasingly serves also to generate external policy effects. The main instrument of external policy is the IUU Regulation and fisheries yellow card conditionality. The article analyzes how this instrument is deployed and identifies main conditions of its effectiveness by using secondary qualitative data.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: Recognizing that marine living resources are global common resources whose sustainability is at stake due to overfishing, pollution and climate change, the article discusses the evolution of CFP instruments and especially the IUU regulation. Then, it examines the principal elements and conditions for IUU effectiveness and the mechanism of policy conditionality. The article shows how IUU conditionality operates, balancing policy dialogue and commercial threats.

RESEARCH RESULTS: The article shows that policy conditionality is a slow but potentially effective instrument to influence fishing practices of a partner country. This instrument gains on weight thanks to shadow commercial threats that can be implemented, if a warned country does not show willingness to cooperate. The argumentation demonstrates that the effectiveness of policy cooperation requires deep knowledge of partner’s domestic administrative system and transparency in result oriented policy dialogue.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Policy conditionality is a way the EU promotes global sustainability objectives. Effective deployment of this instrument requires result oriented policy interactions with third countries. The EU should keep examining the implementation of IUU Yellow Card to improve its implementation and increase the likelihood of achieving expected results.

The EU Cybersecurity Strategy: Implications and Lessons for Other Regions

Aleksandra Pleśniarska — 2025-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: This article aims at a description of the structure of cybersecurity in the EU, taking into account its most important objectives and characteristics, as well as its geopolitical and international context.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The cybersecurity-focused discourse usually refers to the national dimension of security. However, the multidimensionality of cybersecurity determines the need to build cyber capacity also on the basis of cooperation in international relations, including the economic dimension. The article attempts to fill the gap in the discussion of the perception and implementation of cybersecurity at the transnational level, with reference to European Union activities. In carrying out this task, the paper relies on institutional and legal analysis, combined with a review of the literature and documents and normative acts.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article is composed of three parts. Part one sets out considerations on the conceptualisation of cybersecurity; part two describes the framework of cybersecurity in the EU; finally, taking into account the perspective of international organisations, part three presents implications resulting from the EU’s experience.

RESEARCH RESULTS: The economic dimension (link to the functioning of the European single market) is of particular importance in the practical application of the EU’s integrated approach to cybersecurity, alongside technical issues, building digital resilience and citizen awareness. What distinguishes the implementation of cybersecurity in the EU is the activity in the field of implementing regulations concerning, among other things: the resilience and responsiveness of selected public and private entities throughout the EU, the security of ICT products, services and processes.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATION: EU action can serve as a global example of an active approach in the field of cybersecurity by an international organisation which is not concerned with military or defence issues, while seeking to promote cybersecurity principles and standards internationally.

The EU’s New-Generation Trade Agreement with Vietnam – Opportunities and Challenges for Mutual Trade in Goods

Małgorzata Czermińska — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest omówienie kluczowych postanowień i znaczenia umowy z Wietnamem (EVFTA) z punktu widzenia wzajemnego handlu. Aby pokazać skutki liberalizacji handlu towarami, w tym szanse i wyzwania, w artykule scharakteryzowano wielkość i strukturę bilateralnej wymiany w ostatnich latach.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Badania empiryczne obejmują główne zapisy i skutki umowy podpisanej z Wietnamem, która jest trzecią umową handlową nowej generacji zawartą przez UE z krajem azjatyckim. Aby osiągnąć cel badawczy, zastosowano metody empiryczne (pośrednia obserwacja i opis) oraz metody ogólne, w tym dedukcję i indukcję.

PROCES WYWODU: W pierwszej części scharakteryzowano umowy preferencyjne zawarte przez UE, w szczególności umowy handlowe nowej generacji. Następnie przedstawiono najważniejsze postanowienia umowy z Wietnamem. W ostatniej część omówiono handel towarami między UE a Wietnamem w kontekście EVFTA.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Umowa zawarta z Wietnamem oferuje wiele możliwości dla obu stron. Dla Unii Europejskiej EVFTA ułatwia dostęp do obiecującego kraju azjatyckiego. W przypadku Wietnamu zniesienie barier przyniesie korzyści kluczowym branżom eksportowym, w tym produkcji smartfonów i produktów elektronicznych, tekstyliów, obuwia i niektórych produktów rolnych.

WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Od wejścia w życie umowy upłynął stosunkowo krótki okres czasu, dlatego nie jest możliwe kompleksowe oszacowanie jej znaczenia dla dwustronnych stosunków handlowych, zwłaszcza w perspektywie długoterminowej. Takie badania powinny być kontynuowane w przyszłości. W szczególności dotyczy to badań nad skutkami liberalizacji wzajemnego handlu po zakończeniu okresów przejściowych obowiązujących w zakresie zniesienia barier w handlu – odpowiednio 7 lat dla UE i 10 lat dla Wietnamu.

Critique on the Way of Formulating European Union’s Poverty and Social Exclusion Reduction Goal Introduced in the European Pillar of Social Rights Action Plan

Wojciech Bąba — 2025-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: The main aim of the article is to perform an evaluation of the way in which the goals of European Union’s strategic documents are formulated, using the example of poverty and social exclusion (PSE) reduction goal, set out in the EPSR AP.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: A critical evaluation of the way of formulating the PSE reduction goal included in EPSR AP, which is the key component of the article, is based on the concept of public policy goals’ specification by R. Szarfenberg and the method of evaluating goals’ formulation by G.T. Doran (SMART method).

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: First section of the article describes methods of analysis and evaluation used in the article, as well as research questions formulated. In next section the way of formulating goals related to PSE included in previous EU’s strategies is analyzed. Next part is dedicated to the analysis and evaluation of the way of formulating such a goal in the EPSR AP. Final section describes the identified key issues, crucial to the critical evaluation of the above-mentioned goal and includes some recommendations regarding the way of formulating similar goals in the future.

RESEARCH RESULTS: The evaluation of the way of formulating the PSE reduction goal of the EPSR AP, performed in this article, turned out to be critical. This goal met all the SMART method criteria, but with many reservations, resulting from the application of the concept of public policy goals’ specification.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Based on the results of the evaluation, some recommendations were proposed to the way of formulating EU’s PSE reduction goals in the future. These concerned: adopting precise definitions of both of these concepts, abandoning the multi-dimensional indicator, abandoning the use of national targets and replacing the absolute target with the relative one.

Trzy „zerwania” wczesnochrześcijańskiej myśli politycznej z ujęciami „klasycznymi”

Bogdan Szlachta — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Przedstawienie trzech istotnych i wywołujących do dzisiaj konsekwencje „zerwań” dokonanych przez chrześcijan z „klasycznymi” koncepcjami politycznymi.

PROBLEM i METODY BADAWCZE: Ukazanie w toku analizy tekstów źródłowych oraz opracowań, jakie znaczenie miało odnoszenie człowieka, dotąd ujmowanego głównie w związku ze wspólnotą polityczną, do wykraczającego poza nią osobowego Boga, jakie znaczenie miało ustanowienie Kościoła jako wspólnoty o szczególnej proweniencji mającej się realizować we wspólnocie politycznej oraz jak konstytuowało się myślenie o „wyższym” wobec prawa stanowionego przez człowieka ładzie normatywnym.

PROCES WYWODU: Chrześcijaństwo, uznawane niekiedy za projekt potencjalnie opresyjny, bo opierający się na przeświadczeniu o „depozycie Prawdy” zostawionym przez Boga w Kościele zawiadywanym przez ludzi wykluczających, a nawet prześladujących innych, wprowadziło wiele elementów do refleksji politycznej, które do dzisiaj, w niechętnym mu świecie, wciąż odgrywają istotną rolę.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Autor przedstawia uwagi o trzech takich elementach: „emancypacji” jednostki ze wspólnoty politycznej uznawanej za „klasyczną”, usytuowania Kościoła jako szczególnej wspólnoty ustanowionej przez Boga wewnątrz wspólnoty politycznej i wskazania ładu normatywnego niezależnego od woli i rozumu człowieka pozwalającego wartościować poczynania ludzkiego prawodawcy.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Trzy omawiane w tekście „zerwania” chrześcijan z „klasycznymi” ujęciami miały niebagatelne konsekwencje dla myśli politycznej rozwijanej w starożytnym Rzymie i po jego upadku; ich następstwa można śledzić w tak różnych podejściach nowożytnych, jak liberalizm czy konserwatyzm.

Istota idei solidaryzmu

Przemysław Załuska — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zdefiniowanie istoty idei solidaryzmu.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Definicje solidaryzmu jako kierunku myśli społecznej podkreślają wspólnotę interesów i potrzebę współpracy pomiędzy podmiotami życia społecznego. Czy jest to ujęcie precyzyjne i wyczerpujące? Czy istnieją inne jeszcze aspekty wyróżniające solidaryzm? Analizie krytycznej poddano konteksty semantyczne, w jakich pojawia się owo pojęcie, a podstawą wywodu jest analiza porównawcza idei solidaryzmu w ujęciu nurtów laickiego oraz chrześcijańskiego.

PROCES WYWODU: Solidaryzm tworzą dwa główne nurty: laicki – oparty na biologicznej, socjologicznej, utylitarnej argumentacji, oraz chrześcijański – zasadę solidarności osadzający w kontekście nauczania Kościoła. Próba objęcia obydwu tych nurtów jedną definicją rodzi potrzebę określenia wspólnych im elementów – esencji idei solidarystycznej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W wyniku analizy solidaryzm definiowany jest jako kierunek myśli społecznej, który uznaje współdziałanie za podstawowy mechanizm oraz spoiwo życia społecznego; podkreśla etyczny wymiar wszelkich relacji w życiu społeczno-gospodarczym oraz konieczność zachowania zarówno autonomii jednostki, jak i żywotności stowarzyszeń społecznych od rodziny po państwo. W węższym pojęciu oznacza system społeczno-gospodarczy zgodny z doktryną Kościoła.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Solidaryzm chrześcijański oferuje rozwiązania ustrojowe stanowiące realną alternatywę w stosunku do systemu liberalnego. Przywrócenie mu pełnej aktualności wymaga rewizji jego związków z ideą korporacjonizmu oraz zastosowania aparatu metodologicznego, który proponuje, do podejmowania wyzwań współczesności.

“Providential Smart Power”: How John Paul II’s Nyean Soft Power Helped Defeat Communism

Filip Mazurczak — 2025-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: The purpose of this article is to explain Pope John Paul II’s role in the formation of Solidarity in Poland using the concept of soft power as formulated by the political scientist Joseph Nye.

THE RESEARCH PROBLEMS AND METHODS: Many historians consider Pope John Paul II’s first pilgrimage to his native Poland, which took place on June 2–10, 1979, to have played a key role in the collapse of communism across East-Central Europe. However, their explanations of the pope’s role are often vague. Joseph Nye’s concept of soft power is helpful in framing the significance of the papal visit from a political science point of view. My qualitative research is interdisciplinary.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article explains the impact of John Paul II’s first visit to communist Poland using the three sources of soft power identified by Joseph Nye: culture, political values, and foreign policy. In all these categories, the pope increased the Church’s soft power. The article concludes by noting that John Paul II’s pilgrimage was not the only cause for the collapse of communist rule in East-Central Europe, which does not disprove Nye’s non- reductionistic concept.

RESEARCH RESULTS: This analysis has demonstrated that Pope John Paul II’s 1979 visit to Poland contributed to an increase in the Catholic Church’s three sources of soft power, as identified by Joseph Nye.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: While John Paul II and the Catholic Church’s soft power played an important role in forming Solidarity, they alone do not suffice to explain the peaceful collapse of communism. The independent but mutually reinforcing contributions of the pope, Reagan, and Gorbachev may be dubbed “providential smart power.” This study should remind scholars to avoid the “Stalin trap” of negating the role of religious soft power in precipitating political change.

Integracja polityki i prawa na rzecz dobra wspólnego

Piotr Zamelski — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Zdefiniowanie warunków integracji polityki i prawa na rzecz dobra wspólnego.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy obejmuje ustalenie, jakie uwarunkowania życia społecznego sprzyjają integracji polityki i prawa na rzecz dobra wspólnego. W badaniach zastosowano dwie metody badawcze: metodę analizy i krytyki piśmiennictwa i źródeł z zakresu prawa, historii i filozofii oraz metodę analizy i konstrukcji logicznej z zastosowaniem wnioskowania dedukcyjnego.

PROCES WYWODU: Polityka i prawo są kategoriami współzależnymi. Polityka jest praktycznym źródłem prawa pozytywnego, z kolei prawo organizuje życie społeczne i polityczne. Filozofia klasyczna definiuje obie kategorie jako obszary szczególnej troski o dobro wspólne, które istnieje w ramach obiektywnego, naturalnego porządku życia społecznego opartego na wzajemnej zależności i odpowiedzialności osób i wspólnot ludzkich. Jednakże deficyt świadomości aksjologicznej w społeczeństwie sprzyja tworzeniu prawa motywowanego partykularnymi interesami polityków lub lobbystów.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza problemu badawczego prowadzi do uznania potrzeby integracji polityki i prawa na rzecz dobra wspólnego jako warunku rozwoju i przetrwania wspólnoty politycznej. Szczególne znaczenie w tym procesie przypada świadomości aksjologicznej społeczeństwa, która stanowi ostateczny czynnik korygujący w stosunku do sektorów polityki i prawa, niezbędny dla zachowania i rozwijania wartości dobra wspólnego.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Urzeczywistnianie dobra wspólnego w ściśle powiązanych sferach polityki i prawa wymaga budowania świadomości aksjologicznej poprzez edukację i formację społeczeństwa, przy czym działania w tym zakresie niekoniecznie muszą pochodzić od instytucji władzy publicznej. Rezultatem rosnącej świadomości dobra wspólnego powinna być formalna i społeczna kontrola konstytucyjności aktów prawnych oparta na kryterium oddziaływania na dobro wspólne.

Polityka tożsamościowa i jej implikacje w świetle książki Francisa Fukuyamy „Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie”

Sylwester Warzyński — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Artykuł jest próbą ukazania konsekwencji dylematów, jakie niesie ze sobą polityka tożsamościowa w kontekście rozważań Francisa Fukuyamy zawartych w książce Tożsamość. Współczesna polityka tożsamościowa i walka o uznanie.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Artykuł zwraca uwagę na dwa zasadnicze zagadnienia: źródła polityki tożsamościowej i konsekwencje wynikające z przyjęcia tożsamościowych założeń.

PROCES WYWODU: Autor na początku problematyzuje samo pojęcie tożsamości i przedstawia, w jaki sposób tożsamość stała się jedną z zasadniczych i kluczowych współcześnie kwestii. W punkcie drugim prezentuje źródła polityki tożsamościowej, wskazując – zgodnie z tym, o czym pisze Fukuyama – na zakorzenione w naszej ludzkiej naturze pragnienie bycia uznanym, na pewien szczególny sposób rozumienia wewnętrznego „ja”, a także na związane z tym napięcie między owym „ja” a wszystkim, co wobec tego „ja” jest zewnętrzne. Na koniec ukazuje implikacje wynikające z przyjęcia tożsamościowego sposobu myślenia.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza źródeł, założeń polityki tożsamości wskazuje na pewne istotne dylematy i zagrożenia: nieustanne domaganie się uznania, swoiste zapomnienie o obywatelu oraz demontaż myślenia w perspektywie dobra wspólnego.

WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Polityka tożsamości oprócz pozytywnych zmian niesie ze sobą także istotne zagrożenia. Warto je zauważać i – dostrzegając całą złożoność tej problematyki – o nich rozmawiać bez zbędnego upraszczania i ideologizowania.

Colourful Disruptions: Mapping the Multifactorial Landscape of International Biopolitics

Wojciech Zysk — 2025-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: The research aims to explore the evolution and multifactorial determinants of international biopolitics, emphasizing how global governance shapes biological life across borders.

THE RESEARCH PROBLEMS AND METHODS: The study investigates international biopolitics as governance increasingly transitions from national to supranational entities, impacting health, population management, and biological well-being. It employs a mixed-methods approach, integrating systematic literature reviews, comparative policy analyses, and quantitative statistical modelling, including indices measuring biopolitical intensity and technological capabilities.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: Initially, the article contextualizes biopolitics historically through Foucauldian theory, advancing towards a contemporary understanding shaped by globalization and international collaboration. The argument introduces a novel conceptual framework termed „Mutating Colourful Swans,” categorizing disruptive global phenomena – environmental crises (Green), conflicts (Red), migrations (Yellow), and technological advancements (Blue) – to systematically analyse their biopolitical impacts.

RESEARCH RESULTS: Empirical findings suggest technologically advanced nations demonstrate more intensive biopolitical practices, with technology accounting for approximately 60% of cross-national variation. Further regression analyses reveal international biopolitical governance is collectively influenced by economic, socio-demographic, political, technological, and environmental determinants, though no single factor is dominant.

CONCLUSIONS, INNOVATION, AND RECOMMENDATIONS: The study concludes international biopolitics emerges from the synergistic interaction of multiple determinants, highlighting the need for adaptable governance frameworks. The innovative „Mutating Colourful Swans” model serves as a practical analytical tool for anticipating and managing future biopolitical disruptions. The authors recommend interdisciplinary collaboration, enhancement of real-time biosurveillance networks, improvement of biopolitical quantitative metrics, and employment of scenario-based foresight methods to strengthen global governance responses to emerging biopolitical challenges.

Koncepcja transwersalności w filozofii politycznej Hwa Yol Junga

Paulina Winiarska — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Celem naukowym artykułu jest przedstawienie koncepcji transwersalności w myśli politycznej amerykańsko-azjatyckiego badacza Hwa Yol Junga. Autor w swoim dorobku przedstawił transwersalność w kategorii zmiany paradygmatu w naszym podejściu do wiedzy, kultury i przede wszystkim do teorii politycznej. Transwersalność może stać się fundamentem polityki transwersalnej, która – zdaniem badaczy amerykańskich skupionych wokół tego nurtu – stanowi panaceum na współczesne kryzysy związane między innymi z globalizacją.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Analiza i interpretacja publikacji Hwa Yol Junga opisujących koncepcję transwersalności zarówno w wymiarze politycznym, filozoficznym, jak i kulturowym; dekonstrukcja poglądów innych amerykańskich autorów skupionych wokół myśli transwersalnej, których dorobek stanowi komentarz bądź klucz do interpretacji koncepcji Junga.

PROCES WYWODU: Podstawą niniejszego artykułu jest doprecyzowanie terminu „transwersalność”, następnie zostanie przedstawiona koncepcja transwersalności na gruncie filozofii publicznej. W ostatniej części niniejszego artykułu zostanie przybliżone pojęcie globalizacji, jednak nie jako zagrożenie, a szansa na zażegnanie kryzysu, w którym znaleźli się współczesny człowiek, kultura i nauka. Ostatni fragment rozważań dotyczy polityki transwersalnej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Autor zakłada, że we współczesnym świecie transwersalność jest pojęciem kluczowym dla radzenia sobie ze złożonością globalizacji i innymi procesami społeczno-politycznymi. W obliczu globalizacji transwersalność wydaje się niezbędna. Po pierwsze: do tego, aby móc interpretować zjawiska, które zachodzą w przestrzeni publicznej, kulturowej i komunikacyjnej. Po drugie: aby porozumiewać się z Innymi i funkcjonować w dobie interakcji kultur. Po trzecie: dlatego, że bez kategorii transwersalności dyskurs naukowy istnieje w obrębie dwóch skrajności uniwersalizmu i relatywizmu, nie ma drogi pośrodku.

WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Myśl Hwa Yol Junga nie jest znana w Polsce. Autor nie doczekał się przekładów ani komentarzy, mimo że w środowisku amerykańskim to myśliciel popularny i szeroko analizowany. Podjęte rozważania są więc przyczynkiem do szerszego studium naukowego, które zostanie poświęcone filozofii politycznej uprawianej przez Hwa Yol Junga.

Homo Politicus and Res Publica Today: Linguistic Reappraisal with Student Survey Evidence

Bożena Iwanowska — 2025-09-30

CEL NAUKOWY:
Celem artykułu jest analiza ewolucji lingwistycznej i filozoficznej pojęć Homo Politicus oraz Res Publica w dyskursie politycznym, z uwzględnieniem ich historycznego rozwoju oraz współczesnych interpretacji.

PROBLEM i METODY BADAWCZE:
Głównym problemem badawczym jest sposób, w jaki klasyczne pojęcia Homo Politicus i Res Publica zostały przystosowane do współczesnych realiów politycznych. Do analizy zastosowano metodę ankietową, przeprowadzając badanie wśród 30 studentów trzeciego roku kierunków Stosunki Międzynarodowe i Politologia na jednej z prywatnych uczelni w Warszawie.

PROCES WYWODU:
Artykuł śledzi historyczny rozwój pojęć od filozofii klasycznej, gdzie Homo Politicus oznacza jednostkę jako istotę polityczną napędzaną pragnieniem władzy, a Res Publica odnosi się do kolektywnego zarządzania sprawami publicznymi. Następnie, w kontekście współczesnych systemów politycznych, artykuł bada, jak te pojęcia są rozumiane przez współczesnych studentów.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ:
Wyniki badania ankietowego wskazują, że pojęcie Homo Politicus nadal zachowuje swoje znaczenie jako model podmiotowości politycznej, związanej z władzą, etyką i zaangażowaniem publicznym. Z kolei Res Publica pozostaje kluczowym elementem w dyskusjach na temat demokracji i kolektywnego rządzenia.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE:
Artykuł podkreśla znaczenie klasycznych pojęć Homo Politicus i Res Publica w zrozumieniu współczesnej legitymacji władzy oraz procesów rządzenia. Wskazuje na konieczność dalszej refleksji nad tym, jak te koncepcje mogą być adaptowane w analizie współczesnych systemów politycznych.

Obowiązek zgłoszenia przestępstwa wynikający z art. 240 Kodeksu karnego w działalności psychoterapeuty i coacha

Jarosław Kucharski — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Zbadanie możliwych rozwiązań konfliktu norm prawnych i etyczno-profesjonalnych w etyce zawodowej coachów i psychoterapeutów w odniesieniu do art. 240 Kodeksu karnego (k.k.).

PROBLEMY I METODY BADAWCZE: Problemem jest zawarty w art. 240 k.k. nakaz informowania organów ścigania o wiarygodnej wiedzy na temat wykorzystania seksualnego niezależnie od woli osoby pokrzywdzonej i relacji, w której doszło do pozyskania takiej wiedzy. Bezwzględny nakaz informowania jest sprzeczny z zasadami etyki zawodowej wyrażonej w kodeksach dotyczących tych grup. Zastosowane metody to analiza krytyczna tekstów, podejście dogmatyczno-prawne oraz studium przypadku.

PROCES WYWODU: Artykuł zaczyna się od przedstawienia omawianego przepisu oraz jego konsekwencji. Wskazane są możliwe działania coacha/psychoterapeuty na podstawie studium przypadku. Omówiona zostaje kwestia zaufania oraz wiarygodności przedstawianych informacji. Punktem wyjścia są trzy elementy: poziomy zaufania, kwestia kryteriów wiarygodności świadectw oraz problematyki wiarygodności wspomnień. Na ich podstawie nie zostają wypracowane propozycje działania dla psychoterapeutów i coachów. W trakcie analiz zwrócono uwagę przede wszystkim na wiarygodność świadectw pochodzących od osoby w procesie psychoterapii/coachingu.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przeprowadzone analizy prowadzą do wniosku, że wiarygodność informacji dotyczących przestępstw wymienionych w art. 240 k.k. uzyskanych w trakcie psychoterapii lub coachingu wymaga dodatkowych świadectw, aby można było uznać, iż nakładają one na psychoteraputę/coacha obowiązek zgłoszenia.

WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: Wyniki analiz prowadzą do wniosku, iż mechaniczne stosowanie art. 240 k.k. w stosunku do psychoterapeutów i coachów jest niewłaściwe. Przeprowadzone analizy pozwoliły także na wskazanie różnych poziomów wiarygodności i zaufania i uwzględnienia zniekształceń pamięci w procesie zgłaszania przestępstw. Zastosowanie modeli właściwych epistemologii świadectwa i poziomów zaufania do relacji psychoterapeutycznej i coachingowej jest innowacyjne – w ramach tych aktywności stosowane są najczęściej intuicyjne i nieprecyzyjne określenia zaufania oraz wiarygodności. W ramach rekomendacji proponowana jest modyfikacja art. 240 k.k. w taki sposób, aby chronił dobro osób korzystających z coachingu lub psychoterapii zgodnie z ich preferencjami.

Pope Francis and Donald Trump on Global Challenges. An Analysis of Fratelli tutti and the 2020 Presidential Campaign

Renata Duda — 2025-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: This article presents an analysis of Pope Francis’ encyclical Fratelli tutti in the context of Donald Trump’s 2020 re-election campaign.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The aim is to assess the extent to which key issues identified by the Pope as threats to democracy – such as immigration, environmental neglect and populist tendencies – are reflected in the US President’s rhetoric.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The research problem concerns the discrepancy between Donald Trump’s political agenda and the moral message contained in the encyclical Fratelli tutti, in which the Pope offers a critique of populism, exclusionary policies and environmental neglect.

RESEARCH RESULTS: The results of the study demonstrate a clear contrast between the nationalistic and exclusive rhetoric of the then US president, which overlooked or marginalised environmental issues, and the inclusive and justice-oriented message of Fratelli tutti.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: The article’s innovative approach consists of comparing the text of the papal encyclical Fratelli tutti with an analysis of Donald Trump’s 2020 election campaign rhetoric. Confronting the Pope’s reflections on migration, environmental protection, and the rise of populist tendencies with Donald Trump’s speeches revealed areas of tension between Catholic ethics and political practice. Consequently, the article proposes interpreting the papal document as a form of a moral intervention. This approach does not support any particular political agenda; rather, it aims to highlight the universal ethical principles that underlie social life.

Having a pope from the United States opens new perspectives for analyzing the Church’s social teaching in the context of American politics. In the future, it will be interesting to examine whether and how the new pope’s encyclicals address socio-political issues relevant to the U.S.

Polityka Donalda Trumpa w oknie Overtona, czyli przewrót konserwatywny w Stanach Zjednoczonych Ameryki w 2025 roku

Mirosław Lakomy — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Artykuł stawia sobie za cel omówienie nagłego zwrotu politycznego o charakterze konserwatywnym, realizowanego przez Donalda Trumpa po objęciu przez niego władzy w 2025 roku. Koncepcję artykułu oparto na rzadko podejmowanej w piśmiennictwie politologicznym i medioznawczym problematyce tzw. okna Overtona.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawową metodę badawczą stanowi analiza treści publikacji naukowych oraz analiza desk research. Głównym problemem badawczym jest pytanie o mechanizm przemian politycznych w USA zapoczątkowany w 2025 roku, odwracających dominujący dotąd nurt neoliberalny w konserwatywny.

PROCES WYWODU: Pierwsza część pracy prezentuje systemowe zmagania Trumpa w relacjach z oponentami politycznymi w okresie rządów Joe Bidena. Druga część ukazuje istotę tzw. okna Overtona jako mechanizmu wyjaśniającego dynamikę przemian opinii publicznej. Trzecia część pokazuje konsolidację konserwatystów amerykańskich po wyborach 2025 roku i zwrot w polityce państwa.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zasadniczym wnioskiem płynącym z analizy jest teza, iż większościowa opinia publiczna w Stanach Zjednoczonych w okresie rządów prezydenta Joe Bidena wyznawała poglądy głoszone przez oponenta, jednakże była skutecznie zagłuszana przez dominujące w przestrzeni publicznej media liberalne.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Artykuł jest przykładem refleksji nad współczesnymi kryzysami i zagrożeniami systemów demokratycznych, polegającymi na nieskutecznym tłumieniu opinii publicznej za pomocą spolegliwych mediów głównonurtowych, stosujących strategie klientelistyczne.

Strengthening Ties: The Deepening Defence Partnership between Poland and the US during the first Trump Administration

Christopher Reeves — 2025-09-30

Cel badania: Wyjaśnienie, dlaczego współpraca obronna między rządami Polski i Stanów Zjednoczonych pogłębiła się podczas pierwszej kadencji prezydenta Trumpa (2017–2021), pomimo realizacji przez niego polityki „America First”.

Problem badawczy i metody: Artykuł umieszcza stosunki polsko-amerykańskie w szerszym kontekście, uwzględniając ewolucję relacji przed zwycięstwem Trumpa oraz szerszą agendę polityki zagranicznej jego administracji. Ocenia stopień, w jakim nowa administracja amerykańska odeszła od polityki swoich poprzedników, oraz konsekwencje dla dyplomacji polskiej. Wykorzystując materiały jakościowe, w tym oficjalne dokumenty, doniesienia prasowe i literaturę naukową, wyjaśnia czynniki, które pozwoliły polskim urzędnikom przezwyciężyć izolacjonistyczne tendencje administracji amerykańskiej i zawrzeć w 2020 r. umowę o wzmocnionej współpracy obronnej.

Proces argumentacji: W artykule rozważono czynniki, które pozwoliły polskim decydentom pogłębić dwustronne partnerstwo obronne ze Stanami Zjednoczonymi, w tym podobny światopogląd polskich i amerykańskich urzędników oraz znaczne wydatki Polski na obronność.

Wyniki badań: Polscy urzędnicy nawiązali bliskie stosunki ze swoimi amerykańskimi odpowiednikami i odwołali się do populistycznych instynktów prezydenta Stanów Zjednoczonych, uzyskując trzy dwustronne deklaracje, w których oba rządy zobowiązały się do pogłębienia partnerstwa obronnego, co położyło podwaliny pod umowę o wzmocnionej współpracy obronnej z 2020 r.

Wnioski, innowacje i zalecenia: Polscy urzędnicy z powodzeniem zawarli umowę obronną, która opiera się na wcześniejszych zobowiązaniach USA podjętych podczas szczytów NATO w 2014 i 2016 r., znacznie zwiększając obecność wojskową USA w Polsce. Ścisłe dostosowanie się do polityki administracji Trumpa wiązało się jednak z kosztami finansowymi i dyplomatycznymi. W przyszłości należy wziąć pod uwagę wpływ tak ścisłego dostosowania się Polski do populistycznej administracji USA na stosunki z europejskimi partnerami Polski.

Zamach na Donalda Trumpa i finał Mistrzostw Europy 2024 w piłce nożnej na łamach ogólnopolskich dzienników

Michał Rogoż — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Analiza porównawcza relacjonowania w polskich dziennikach ogólnokrajowych dwóch globalnych wydarzeń z lipca 2024: finału Euro 2024 oraz zamachu na Donalda Trumpa.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Ramy: „wydarzenia medialne” Dayana i Katza oraz agenda-setting McCombsa i Shawa. Hipoteza: zdarzenia nagłe silniej polaryzują agendę niż planowane. Metody: ilościowa analiza zawartości i jakościowa analiza treści sześciu dzienników („Fakt”, „Super Express”, „Rzeczpospolita”, „Gazeta Wyborcza”, „Gazeta Polska Codziennie”, „Nasz Dziennik”) z okresu 15–19 lipca 2024.

PROCES WYWODU: (1) Rekonstrukcja chronologii medialnej i wpływu timingu na priorytety. (2) Analiza narracji i ramek interpretacyjnych wokół zamachu. (3) Analiza analogiczna dla Euro 2024. (4) Ocena roli ilustracji i ich funkcji wzmacniającej przekaz.

WYNIKI ANALIZY: (1) Zamach zdominował okładki; finał Euro silniej widoczny następnego dnia. (2) Tabloidy akcentowały dramatyzm i emocje; prasa opinii – konsekwencje polityczne i konteksty. (3) Postać zamachowca organizowała wiele relacji; ikoniczne ujęcia wzmacniały znaczenie. (4) W sporcie dominowała narracja wieloosobowa i epizodyczna; tytuły opiniotwórcze dołączały wątki geopolityczne. (5) Najbogatszą warstwę wizualną tworzyły tabloidy oraz „Gazeta Polska Codziennie”.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Dwa epizody rywalizowały o uwagę, lecz ekspozycja była wypadkową kalendarza redakcyjnego. Kulminacja w prasie przypadła we wtorek; poniedziałkowe okładki częściej pokazywały zamach. „Gazeta Wyborcza” mocniej eksponowała finał we wtorek i czwartek; w „Gazecie Polskiej Codziennie” wątek zamachu trwał dłużej także z powodu wyznaczenia J.D. Vance’a na kandydata na wiceprezydenta. Zamach działał jako katalizator narracji i zdarzenie o potencjale „czarnego łabędzia”, wpływając na ikonografię kampanii, lecz nie przesądzał sam o wyniku wyborów; istotne były równoległe procesy po stronie Partii Demokratycznej i szersze trendy kulturowo-polityczne. Finał Euro pozostaje cyklicznym wydarzeniem sportowym. Analiza potwierdza selektywną ekspozycję i interpretację w pracy redakcji.

Artificial Intelligence as a Business Negotiation Partner

Jowita Świerczyńska — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zbadanie możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji jako partnera w negocjacjach biznesowych.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem badawczym jest ustalenie potencjału sztucznej inteligencji (AI) w zakresie zastąpienia ludzkich negocjatorów w procesie negocjacji. W celu realizacji postawionego zadania badawczego zastosowano następujące metody badawcze: analiza opisowa, poprzedzona przeglądem źródeł literaturowych; elementy analizy porównawczej; analiza SWOT; dedukcja i synteza.

PROCES WYWODU: W niniejszym opracowaniu uwaga zostaje skupiona na kwestii wykorzystania potencjału AI w procesie negocjacyjnym. Przedstawiono istotę negocjacji i ich automatyzacji, przeprowadzono analizę SWOT dla wykorzystania sztucznej inteligencji w procesie negocjacji, zdefiniowano system protokołów algorytmu negocjacyjnego NAPS, wskazując jednocześnie na możliwości zastosowania i znaczenie dla biznesu. Podjęto także próbę zdefiniowania algorytmu negocjacyjnego sztucznej inteligencji AINA.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ:

Sztuczna inteligencja może stać się w przyszłości równorzędnym partnerem w negocjacjach, przejmując odpowiedzialność za cały proces, niemniej jednak aktualnie AI nie jest na takim etapie. Dziś jest skutecznym narzędziem wspomagającym przy powtarzalnych czynnościach – pozwala odpowiednio uporządkować, odczytać i wyciągnąć praktyczne wnioski, szczególnie w fazie wstępnej, tj. przygotowania negocjacji. Przy obecnym poziomie rozwoju sztucznej inteligencji, szanse na sukces w negocjacjach zwiększa zastosowanie precyzyjnych i skutecznych algorytmów negocjacyjnych.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Przeprowadzone rozważania mają na celu dostarczenie spostrzeżeń na temat możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji w procesie negocjacji biznesowych, m.in. poprzez zastosowanie narzędzia algorytmu negocjacyjnego oraz rozpoczęcie dialogu na temat integracji takich algorytmów w przyszłych modelach sztucznej inteligencji, celem prowadzenia skomplikowanych negocjacji.

The Experience of the Eurozone Periphery Countries – The Arguments for and Against Poland Joining the Eurozone

Ewa Kopeć — 2025-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: European Economic Community (EEC) was founded in 1958, and included a group of countries poised to significantly reduce or even eliminate the commercial barriers in the mutual commercial exchange. In 1993, the EEC morphed into the European Union (EU). The Economic and Monetary Union (EMU) set up by the Maastricht Treaty in December 1991, functioning within the framework of the EU, has proven to be the highest form of integration of the eurozone countries. The experience gained to date allows SWOT analysis of such integration. Hence, this article is poised to analise the experience of the eurozone periphery countries and weigh the arguments for and against Poland joining the eurozone.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: To reach the purpose set by the article, the authors applied a model resembling the SWOT/TOWS analysis as well as presented the case studies of the selected analised states.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: Following the presentation of the gist of economic and monetary integration, the authors analised, with the use of the presented method, the positives of the introduction of a common currency, also pointing out the long, medium and short-term costs of the introduction. The opportunities and threats of such integration may be assessed with the experience of the eurozone periphery countries.

RESEARCH RESULTS: It was noted that the weaknesses, i.e. the costs and threats largely determine the strengths and opportunities.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The crucial conclusions were formulated on the basis of the analysis of the experience of Greece, Spain, and Portugal. The issue of bringing euro as a common currency to Poland is still current and widely discussed by the politicians, lawyers including constitutionalists, economists.

Alternatywne metody głosowania i ich wpływ na wynik wyborów na przykładzie Częstochowy i gmin powiatu częstochowskiego

Paweł Ruksza — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Celem niniejszego artykułu jest analiza wykorzystania alternatywnych metod głosowania jako narzędzia wyborczego w kontekście kształtowania wyników wyborów. Aktualnie toczy się szereg dyskusji dotyczących możliwości wywarcia wpływu na zmianę wyniku rozstrzygnięcia głosowania.

PROBLEM i METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem badawczym jest wykazanie, iż alternatywne metody głosowania ukształtowane w krajowym systemie prawa wyborczego nie są wykorzystywane jako narzędzie do zmiany wyniku w wyborach powszechnych. Niniejsze opracowanie będzie wykorzystywało metody badawcze: dogmatyczną, historycznodoktrynalną, prawnoporównawczą oraz dedukcyjną.

PROCES WYWODU: W niniejszym artykule zostanie przytoczona istota i znaczenie alternatywnych metod głosowania. Analiza przedmiotowa będzie opierała się na statystycznym ujęciu zastosowania omawianych metod głosowania na tle przyjętej w prawie wyborczym regulacji prawnej. Opracowanie zawiera wnioski końcowe konkludujące z przeprowadzoną analizą badawczą.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W konsekwencji poczynionej analizy udowodniono, że wykorzystanie przez wyborców alternatywnych metod głosowania w mieście Częstochowa oraz gminach powiatu częstochowskiego nie wpływa na ostateczne wyniki wyborów. Zauważalne jest jednak zwiększone zainteresowanie posługiwaniem się tymi metodami w drugich turach wyborów, zwłaszcza w małych gminach. Po zbadaniu tego zagadnienia można stwierdzić, że wykorzystanie metod alternatywnych w głosowaniu jest niewielkie, przez co nie oddziałuje na wynik wyborów.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: W obecnym stanie prawnym, pomimo szerokiej dyskusji na temat alternatywnych metod głosowania w Polsce, trudno doszukać się podstaw uzasadniających zmianę przedmiotowego rozwiązania prawnego. Wykorzystanie wymienionych form głosowania powoduje w nieznacznym stopniu wzrost frekwencji wyborczej, co nie daje wystarczających możliwości do manipulowania wynikami wyborów. Taki stan rzeczy jednoznacznie utwierdza w słuszności konstrukcji prawnej tych metod głosowania.

Komunikacja samorządowców w mediach społecznościowych – wyzwania, mocne strony i sprawność w perspektywie prakseologicznej

Beata Tarczydło — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przybliżenie wyzwań, okazji i sprawności (w perspektywie prakseologicznej) komunikacji przedstawicieli samorządu z użyciem mediów społecznościowych stosownie do obecnych uwarunkowań.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowymi problemami badawczymi są pytania: Jak uwarunkowania społeczne, techniczne i technologiczne wpływają na komunikację przedstawicieli samorządu z użyciem dynamicznie rozwijających się portali społecznościowych? Jakie narzędzia, metody i procedury należy wypracować, dążąc do sprawności komunikacji w mediach społecznościowych w ujęciu prakseologicznym? Przeprowadzono badania pierwotne online z użyciem metod: wielokrotne studium przypadku (73 przedstawicieli samorządu), analiza treści, obserwacja uczestnicząca i wywiad.

PROCES WYWODU: Na potrzeby artykułu dokonano przeglądu piśmiennictwa w celu ustalenia podstawowych pojęć, a następnie przeglądu dostępnych raportów z badań dotyczących środowiska internetowego, mediów społecznościowych oraz komunikacji w sektorze samorządowym, aby zidentyfikować lukę badawczą, co umożliwiło zaprojektowanie badań własnych, ich realizację i prezentację wyników z wypracowaniem rekomendacji.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Dzięki komunikacji z użyciem portali społecznościowych przedstawiciele samorządu mają możliwość budowania relacji z wyborcami, dostarczania kontentu, kreowania doświadczeń, co generuje wiele korzyści, ale wiąże się również z wyzwaniami i zagrożeniami, choćby trudnością kontroli nad rozprzestrzenianiem się treści zamieszczanych przez internautów.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Media społecznościowe z coraz nowszymi funkcjonalnościami odgrywają kluczową rolę w życiu społeczeństwa cyfrowego i stanowią duże wyzwanie, ale także tworzą wiele okazji do zwinnej komunikacji przedstawicieli samorządu z interesariuszami (internautami, przedstawicielami mediów, społeczności lokalnej, innych przedstawicieli władz samorządowych, przedsiębiorców i instytucji lokalnych). Przeprowadzone badania potwierdziły, że sprawność komunikacji uwarunkowana jest technologicznie, a czynnikami sukcesu są: inwencja twórcza, kreatywność, szybkość reakcji, zwinność i umiejętność generowania wartościowych treści.

Społeczno-polityczne uwarunkowania rabacji galicyjskiej 1846 roku w regionie zagórzańskim w świetle niepublikowanego rękopisu Sebastiana Flizaka

Łukasz Burkiewicz — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Celem niniejszego opracowania jest rekonstrukcja lokalnego wymiaru buntu chłopskiego w Galicji z 1846 roku, zwanego rabacją, stanowiącego unikalne świadectwo pamięci zbiorowej i mikrohistorii regionu zagórzańskiego (m.in. Mszana Dolna i Poręba Wielka). Tekst ten dostarcza interdyscyplinarnego materiału badawczego, ważnego dla historii, etnografii oraz nauk o polityce i administracji, pozwalającego na analizę przebiegu chłopskich rozruchów, procesu jego mitologizacji oraz kryzysu struktur władzy i administracji w XIX-wiecznej Galicji.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Wiodącym problemem badawczym jest rozpoznanie, w jaki sposób Flizak interpretował relacje między chłopami, duchowieństwem, dworem i administracją w okresie rozruchów chłopskich z 1846 roku oraz jak jego opis oddaje lokalne doświadczenie przemian społeczno-politycznych.

PROCES WYWODU: Autorzy rozpoczęli od zarysowania genezy i przebiegu buntu chłopskiego z 1846 roku, następnie przedstawili sylwetkę Sebastiana Flizaka i jego dorobek oraz omówili treść rękopisu poświęconego rabacji na terenach zamieszkanych przez Górali Zagórzańskich.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Analiza rękopisu Flizaka wykazała, że stanowi on cenne źródło do poznania zagórzańskiej perspektywy rabacji. Ukazuje on rabację nie tylko jako spontaniczny wybuch społeczny, ale też jako zjawisko zakorzenione w długoletnich konfliktach o pańszczyznę, serwituty i granice własności. Dokument ujawnia także rolę administracji dworskiej i państwowej (austriackiej) oraz różne formy legitymizacji buntu w oczach chłopów.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Przeprowadzona analiza potwierdza istotną rolę perspektywy mikrohistorycznej w naukach o polityce i administracji oraz podkreśla potrzebę dalszej edycji i publikacji źródeł lokalnych, stanowiących istotny materiał do badań nad dynamiką władzy, pamięci i społecznego buntu chłopskiego z 1846 roku.

Gente Ruthenus, natione Polonus. Młodzież ukraińska w Polsce po 2022 roku – tożsamość, wojna, migracja

Małgorzata Kuźbida — 2025-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest analiza tożsamości młodych Ukraińców mieszkających w Polsce po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku, z uwzględnieniem czynników historycznych, prawnych, edukacyjnych i społecznych wpływających na ich samoidentyfikację.

PROBLEM i METODY BADAWCZE: Głównym problemem badawczym jest pytanie o kształtującą się tożsamość ukraińskiej młodzieży w warunkach przymusowej migracji, wojny i integracji z polskim społeczeństwem. W pracy zastosowano analizę źródeł historycznych i naukowych oraz metodę badań jakościowych – w tym ankiety i studium przypadku przeprowadzone wśród młodych Ukraińców w Krakowie.

PROCES WYWODU: Wywód opiera się na analizie historycznego współistnienia narodów polskiego i ukraińskiego, konfliktów tożsamościowych w XX wieku, przemian społeczno-politycznych po 1991 roku oraz aktualnych zmian wywołanych wojną i migracją. Uwzględniono również wpływ Karty Polaka, edukacji oraz mechanizmów legalizacji pobytu na kształtowanie poczucia przynależności.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Badania wskazują na tworzenie się wielowymiarowej tożsamości – łączącej przynależność ukraińską z europejskimi wartościami i lokalnym osadzeniem. Uczestnicy wykazują silną identyfikację z Ukrainą przy jednoczesnej adaptacji do realiów polskich.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wojna nie osłabiła, lecz wzmocniła ukraińską tożsamość narodową. Polska staje się przestrzenią kształtowania nowego typu obywatelstwa migracyjnego. Artykuł rekomenduje wzmacnianie programów integracyjnych i polityk uwzględniających kulturową podmiotowość młodzieży ukraińskiej.

Łabędź, K. (Red.) (2024). Socjologia i psychologia po-lityki. Seria „Słowniki Społeczne”. W. Pasierbek & B. Szlachta (Red.). Kraków: Wydawnictwo Nauko-we Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie [recenzja]

Anna Krzynówek-Arndt — 2025-09-30

Praca Socjologia i psychologia polityki stanowi szesnasty tom wydany w serii „Słowniki Społeczne” zaplanowanej jako wielotomowa publikacja prezentująca aktualny stan badań w poszczególnych polach wiedzy humanistycznej i społecznej. Zgodnie z przyjętym zamysłem socjologia polityki i psychologia polityki ujmowane zarówno w ich specyfice, jak i wzajemnych powiązaniach potraktowano nie jako subdyscypliny formalnie wyodrębnionych nauk socjologicznych i psychologii, lecz jako pole badawcze dające możliwość uwzględnienia różnych metod badawczych i podejścia interdyscyplinarnego. Czytelnik otrzymuje dostęp do pola badawczego za pośrednictwem dwudziestu wybranych kategorii, wokół których skomponowane zostały poszczególne teksty. Każdy z nich otwiera część poświęcona definicji pojęcia, które jest w dalszym toku wywodu prezentowane z punktu widzenia jego analizy historycznej i w ujęciu problemowym. Zwieńczeniem jest refleksja systematyczna i wnioski będące nie tylko podsumowaniem rozważań, lecz również prezentujące najważniejsze spory i dylematy, przed jakimi dane zagadnienie stawia współcześnie badaczy i otwierające perspektywę dalszego rozwoju prowadzonych w tym zakresie badań. Wśród autorów haseł są badacze reprezentujący politologię, socjologię, prawo, filozofię, antropologię filozoficzną, doktryny prawno-polityczne, myśl polityczną, psychologię komunikacji, w tym również specjaliści z zakresu zachowań wyborczych, kultury politycznej, antropologii internetu, psychologii komunikacji medialnej, samorządu terytorialnego, transformacji systemów politycznych. Tak szeroki dobór perspektyw badawczych gwarantuje pogłębiony przegląd analizowanych zagadnień...

Łabędź, K. (Red.) (2024). Socjologia i psychologia polityki. Seria „Słowniki Społeczne”. W. Pasierbek & B. Szlachta (Red.). Kraków: Wydaw-nictwo Naukowe Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie [recenzja]

Paweł F. Nowakowski — 2025-09-30

W czasach, gdy „wszystko jest polityką”, nie sposób myśleć o tej sztuce w sposób wąski, odgradzając jedno poletko refleksji naukowej od innego. Do poruszania się w świecie polityki potrzeba oświetlenia wielostronnego, reflektorów wydobywających z cienia jej zmienny kształt, który formuje się w wyniku działań i postaw grup oraz jednostek. Trudno więc wyobrazić sobie poważną myśl bez odniesień socjologicznych i psychologicznych. W ich przyswojeniu zyskaliśmy wydatną pomoc w postaci nowej odsłony serii wydawniczej, prowadzonej konsekwentnie przez ks. Wita Pasierbka SJ i Bogdana Szlachtę...