Horyzonty Polityki

Edytorial: Wizerunek władzy – media, polityka, komunikacja

Anna Ryłko-Kurpiewska — 2024-09-30

Prezentowany zbiór tekstów to interdyscyplinarne studia dotyczące wizerunku władzy kreowanego zarówno przez media, jak i samych polityków. Przedstawiona tu refleksja dotyczy roli mediów jako kanałów komunikacji między politykami a opinią publiczną, a także ich znaczenia w kształtowaniu postaw społecznych. W obliczu dynamicznych zmian związanych z rozwojem mediów ich wykorzystanie w komunikacji stwarza zarówno nowe szanse, jak i zagrożenia. Budzi też obawy związane z transparentnością działań i ich rzeczywistym obliczem. Problematyka ta bez wątpienia wymaga badań naukowych, które wskazywałyby, w jaki sposób politycy starają się kształtować opinie, popularyzować sądy, wdrażać zmiany czy zdobywać władzę. Wiąże się to z szeregiem problemów badawczych ukazujących zmiany, jakie zaszły w ostatnim czasie w komunikacji politycznej.

Editorial: The image of power: media, politics, and communication

Anna Ryłko-Kurpiewska — 2024-09-30

Prezentowany zbiór tekstów to interdyscyplinarne studia dotyczące wizerunku władzy kreowanego zarówno przez media, jak i samych polityków. Przedstawiona tu refleksja dotyczy roli mediów jako kanałów komunikacji między politykami, a opinią publiczną, a także ich znaczenia w kształtowaniu postaw społecznych. W obliczu dynamicznych zmian związanych z rozwojem mediów ich wykorzystanie w komunikacji stwarza zarówno nowe szanse, jak i zagrożenia. Budzi też obawy związane z transparentnością działań i ich rzeczywistym obliczem. Problematyka ta bez wątpienia wymaga badań naukowych, które wskazywałyby, w jaki sposób politycy starają się kształtować opinie, popularyzować sądy, wdrażać zmiany czy zdobywać władzę Wiąże się to z szeregiem problemów badawczych ukazujących zmiany, jakie zaszły w ostatnim czasie w komunikacji politycznej.

Jak dotrzeć do wyborcy? Reklamowe strategie komunikacyjne w Internecie w wyborach parlamentarnych w 2023 roku

Anna Ryłko-Kurpiewska — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników przeprowadzonej analizy przekazów medialnych i wskazanie strategii komunikacyjnych przyjętych przez komitety wyborcze w wyborach parlamentarnych w Polsce w 2023 r.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym jest wskazanie specyfiki kierowania przekazów reklamowych w wyborach parlamentarnych w Polsce w 2023 r. przy uwzględnieniu ich spersonalizowanego charakteru. Dobór próby był celowy (obejmował czas kampanii od momentu jej ogłoszenia, tj. 8 sierpnia do 13 października 2023 r., co jest zgodne z art. 104 Kodeksu wyborczego) i wynikał ze specyfiki analizowanego zjawiska. Jako metody badawcze wykorzystano badania ilościowe, analizę komparatywną danych statystycznych i wyników badań wtórnych, jakościową i ilościową analizę treści oraz potencjału perswazyjnego komunikatów, która umożliwiła ocenę efektywności oddziaływania haseł wyborczych na odbiorcę. Jako narzędzia badawcze zastosowano otwarte systemy sieciowe i narzędzia informatyczne umożliwiające analizę danych szczegółowych.

PROCES WYWODU: Wywód składa się z trzech części. Celem pierwszej jest ukazanie rosnącej roli mediów społecznościowych w procesie komunikacji wyborczej na przykładzie badań opinii społecznej i analizy danych statystycznych. Dalsze rozważania koncentrują się na analizie kosztów związanych z działaniami promocyjnymi komitetów wyborczych w sieci w trakcie kampanii parlamentarnej w 2023 r. W trzeciej części skupiono się na zaprezentowaniu specyfiki personalizacji przekazów reklamowych i spójności działań w kontekście haseł wyborczych wybranych komitetów wyborczych.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Artykuł przedstawia autorską analizę strategii reklamowej komitetów wyborczych w Internecie w wyborach parlamentarnych w 2023 r. Pozwoliła ona na konkluzję, że komitety wyborcze, mając świadomość zwiększenia roli Internetu w przekazach wyborczych, nie tylko podnoszą nakłady finansowe na ten nośnik komunikacji, ale również dostosowują środki perswazji w celu personalizacji przekazu.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zmiana pokoleniowa wyborców wpłynęła na natężenie przekazów reklamowych w sieci. Pierwszy raz na taką skalę wykorzystano reklamę internetową i możliwość personalizowania przekazu w treściach wyborczych. Charakterystyczną rysą przekazów reklamowych stał się nie tylko widoczny od dawna pośredni charakter, również uczestnictwo pośredników komunikacji.

Wykorzystanie wizerunku polityków w przekazach typu deepfake – analiza danych fact-checkingowych z 2023 roku

Magdalena Cyrklaff-Gorczyca — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem badań było sprawdzenie, jakich polityków i przekazów politycznych dotyczyły deepfaki, które zostały zweryfikowane przez organizacje factcheckingowe w 2023 roku i jakie były konsekwencje ich rozpowszechniania.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym celem badań była próba odpowiedzi na pytanie: „W jaki sposób wykorzystywano deepfaki na temat polityków w 2023 roku w obiegu internetowym?”. By go zrealizować, sformułowano szczegółowe cele, które miały wskazać: jak definiuje się deepfake, jakiej tematyki i jakich polityków dotyczyły analizowane deepfaki, jaki miały one wydźwięk emocjonalny i jakie były ich potencjalne konsekwencje. Zgodnie z przyjętą hipotezą przekazy były wykorzystywane w negatywnym kontekście, by wyrządzić szkody wizerunkowe lub społeczne. W badaniu wykorzystano metodę analizy zawartości oraz narzędzie Fact Check Explorer do ekstrakcji deepfake’ów z materiałów factcheckingowych.

PROCES WYWODU: Proces wywodu rozpoczyna się wprowadzeniem na temat eksplozji narzędzi sztucznej inteligencji. Następnie dokonano charakterystyki technologii deepfake i możliwości wykorzystania jej w procesie dezinformacji. Kolejnym krokiem badawczym było wyekstrahowanie z narzędzia Fact-Check Explorer 51 deepfake’ów o charakterze politycznym oraz analiza ich formatu, tematyki i nacechowania emocjonalnego. Na koniec przeprowadzono podsumowanie i przedstawiono wnioski.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W artykule przedstawiono definicję, charakterystykę deepfake’ów oraz dokonano przeglądu 51 deepfake’ów o tematyce politycznej w 2023 roku. Wykorzystanie wizerunku polityków w postaci deepfake’ów najczęściej występowało w kategoriach tematycznych: polityka i gospodarka (w tym działania dezinformacyjne podczas kampanii wyborczych), polityka państwowa i międzynarodowa oraz działania wojenne. Większość deepfake’ów miała negatywny wydźwięk emocjonalny, rzadziej zdarzały się te z pozytywnym i ambiwalentnym wydźwiękiem.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Badanie wykazało, że wizerunki polityków były wykorzystywane w kontekście manipulacji w obszarach tematycznych polityki i gospodarki, rzadziej do manipulacji popkulturą i kwestiami moralnymi, zdrowiem i medycyną oraz oszustwami internetowymi. Istnieje potrzeba wprowadzenia prostych narzędzi do identyfikacji deepfake’ów oraz programów zwiększających kompetencje użytkowników Internetu w tym zakresie.

Obraz zaangażowania politycznego kobiet w Polsce w III RP w świetle badań World Values Survey

Katarzyna Bałandynowicz-Panfil — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem opracowania jest ukazanie wpływu czasu oraz zmian społeczno-ekonomicznych na postawy Polek wobec polityki i polityków.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Opierając się na danych z World Values Survey (1990–2022), przeanalizowano zmianę postaw kobiet w Polsce wobec polityki i partycypacji jednostki w szeroko pojętym życiu politycznym. Analiza statystyczna danych wtórnych stanowi bazę dla badań porównawczych w czasie.

PROCES WYWODU: Punktem wyjścia rozważań jest specyfika kultury narodowej w Polsce. Zachodzące przemiany o charakterze społecznym i ekonomicznym silnie oddziałują na zachowania jednostek. Rosnąca świadomość w odniesieniu do polityki oraz chęć partycypacji w życiu politycznym to przejaw zachodzących zmian w kierunku demokratyzacji społeczeństwa. Łączy się to silnie z emancypacją kobiet i ich rosnącą aktywnością społeczną i polityczną. Jednocześnie Polska jest krajem o silnie ugruntowanych wartościach tradycyjnych, które nie motywują kobiet do zaangażowania politycznego.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Polki nie są znacząco zainteresowane tematami politycznymi i nie ukrywają stosunkowo niskiej świadomości w zakresie własnych postaw i orientacji politycznej, jak również braku umiejętności określenia stopnia zaufania do instytucji politycznych w kraju. Aktywność polityczna kobiet sprowadza się głównie do podpisywania petycji i udziału w wyborach.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Deklarowane wśród kobiet niskie zainteresowanie tematami politycznymi wskazuje na utrzymujący się podział w społeczeństwie na męskie i żeńskie obszary życia społecznego. Jest to zgodne z obserwowanym silnym przywiązaniem Polaków do wartości tradycyjnych. Podejście w ujęciu czasowym daje znacznie szerszy obraz w zakresie społecznych wartości i ich wpływu na postrzeganie i chęć uczestniczenia w życiu politycznym. Dodatkowo zestawienie obserwacji opartych na cechach specyficznych dla danej kultury narodowej stanowi istotne uzupełnienie dotychczasowych rozważań w literaturze przedmiotu. Wnioski prowadzą do rekomendacji o charakterze naukowym (badań interdyscyplinarnych na rzecz lepszego zrozumienia mechanizmów kształtujących postawy wobec polityki i polityków) oraz praktycznym (budowania scenariuszy bardziej efektywnych działań na rzecz partycypacji politycznej społeczeństwa).

Kontrolna funkcja prasy politycznej: przypadek czasopiśmiennictwa Narodowej Demokracji w latach 1918–1939

Ewa Maj — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Głównym celem jest prezentacja dyskursu dotyczącego oceny władzy i polityki, formułowanej w międzywojennej prasie Narodowej Demokracji. Cele szczegółowe to prezentacja przedmiotu, przebiegu i skutków kontrolnej funkcji czasopiśmiennictwa politycznego.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem badawczym jest określenie i wykonywanie zadań kontrolnych przez prasę Narodowej Demokracji. Metodą badawczą zastosowaną w tekście jest desk research powiązana z analizą treści oraz analizą zawartości prasy.

PROCES WYWODU: W rozważaniach wstępnych ukazano strategię komunikacyjną Narodowej Demokracji w kontekście kontrolnej funkcji prasy. Zwrócono uwagę na dwukierunkowo ujęte czynności komunikacyjne: (1) działania na rzecz ochrony narodowego dobrostanu Polaków; (2) nadzór nad ośrodkiem rządowym. W dalszej części rozważań skoncentrowano się na uszczegółowionych danych dotyczących tropienia nadużyć, śledzenia meandrów rynku politycznego oraz kreowania obrazu centralnego ośrodka decyzyjnego w państwie.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W artykule wykazano, że prasa Narodowej Demokracji zmierzała do kompleksowej kontroli instytucji i osób, uczestniczących w zarządzaniu państwem. Była uważnym obserwatorem życia politycznego w Polsce. Odgrywała rolę strażnika praworządności, wykonując ją w interesie narodu. Redaktorzy i publicyści wykazali się kompetencją w kwestii opiniowania kierunków polityki państwa. O tym, że czynnik kontrolny miał oddźwięk polityczny, świadczyły reakcje organów władzy publicznej, w tym represje spadające na prasę opozycyjną.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: W dyskursie publicznym w Polsce uwidacznia się przekonanie, że trzy podmioty: politycy – media – społeczeństwo, są nieodłącznymi składnikami systemu politycznego. Funkcja kontrolna uznawana jest za kluczową ze względu na możliwość postrzegania mediów jako źródeł niezależnej i wiarygodnej informacji. Kontrola wchodzi w skład mechanizmów budowania kapitału społecznego, którego składową jest dążność do zdobycia i utrzymania zaufania czytelników. Istotę stanowi wiarygodność informacyjna i trafność perswazyjna. W tle rozważań powinna pozostawać myśl, że media masowe są przede wszystkim narzędziem walki o władzę.

Analiza dyskursu politycznego posłów na Sejm RP na temat problemów klimatycznych i środowiskowych

Arkadiusz Gaweł — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest pokazanie, w jakim stopniu tematyka kryzysu klimatycznego, problemów środowiska i zrównoważonego rozwoju była istotna w debacie politycznej posłów na Sejm IX kadencji z różnych partii politycznych.

PROBLEM i METODY BADAWCZE: Problem badawczy główny sformułowano w postaci pytania: Czy i w jakim stopniu partie polityczne i ich koalicjanci podnosili kwestie klimatyczne i środowiskowe oraz jakiego rodzaju tematy poruszali? Dodatkowo opracowano problemy szczegółowe. W pracy zastosowano metodę analityczno-syntetyczną na bazie literatury i raportów oraz wyników badań treści wystąpień sejmowych polityków. Badania przeprowadzono metodą analizy statystycznej.

PROCES WYWODU: Punktem wyjścia jest syntetyczny obraz współczesnego kryzysu klimatycznego i środowiskowego oraz wysiłków świata, Europy i Polski w przeciwdziałaniu mu. W kolejnym kroku przedstawiono obraz polskiej sceny politycznej. Następnie zaprezentowano wyniki badania treści wystąpień sejmowych.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Kwestie klimatyczne były obecne w dyskursie wszystkich partii politycznych, choć z różnie położonym akcentem. Koalicja Obywatelska najczęściej podnosiła tematy klimatyczne i tak jak Koalicja Polska łączyła te kwestie z polityką gospodarczą. Prawo i Sprawiedliwość kładło nacisk na tematy związane z energią i klimatem, Lewica koncentrowała się na ochronie środowiska. Konfederacja, chociaż mniej aktywna, także poruszała tematy związane z klimatem, ale raczej z negatywnym wydźwiękiem.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: W wyniku analizy rozstrzygnięto problemy badawcze. W przyszłości rekomenduje się dokonanie dla porównania podobnej analizy w kolejnej X kadencji Sejmu z uwzględnieniem zmieniającej się sytuacji klimatycznej i środowiskowej oraz uwarunkowań politycznych, społecznych i gospodarczych.

Political image of Geert Wilders: Analysis of populist message on social media platform X

Marek Górka — 2024-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: The aim is to analyze Geert Wilders’ activity on platform X (formerly Twitter), with the research aiming to better understand the influence of social media on contemporary politics, the image of political leaders, and the dynamics of relations between politicians and society.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem is to understand how populist political leaders, such as Geert Wilders, utilize social media, particularly platform X, to shape their political image, promote their agenda, and build relationships with voters. The research method relies on discourse analysis of selected cases (e.g., controversial posts) to understand the rhetorical strategies used by Geert Wilders. This method enables a deep understanding of the use of emotional and provocative language for mobilizing supporters and building a political image.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The first step was an attempt to define the relationship between the development of digital communication tools and the rise of populism. Then, characteristic elements from Geert Wilders’ biography contributing to his public image as a politician were described. The final part concerns selected elements of political narrative published on platform X.

RESEARCH RESULTS: The analysis of Geert Wilders’ statements on social media platform X reveals a coherent communication strategy aimed at building his image as a strong leader fighting for national interests and European values.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: This analysis also underscores the significance of social media in today’s politics and the innovative potential in the realm of online political communication. It is recommended to implement media education to increase public awareness of politicians’ communication strategies and their impact on society.

Identyfikacja i analiza przemocy wobec polskich polityków w postach na Twitterze

Barbara Kijewska — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Ustalenie występowania i charakterystyka przemocy wobec polityków na platformie społecznościowej Twitter (obecnie X), z uwzględnieniem różnic płci.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Badania nad przemocą polityczną dotyczą głównie fizycznych napaści, skupiając się na konfliktach zbrojnych lub zmianach reżimów. Powszechny dostęp do Internetu zapoczątkował nowy wymiar przemocy objawiającej się nienawistnymi i agresywnymi działaniami często skierowanymi wobec osób publicznych. Do realizacji badania wykorzystane zostały narzędzia text mining oraz sztucznej inteligencji.

PROCES WYWODU: W pierwszej części artykułu omówiono problem przemocy wobec polityków, następnie przedstawiono narzędzia zbierania i opracowania danych wraz z uzasadnieniem wyboru modelu analizy. W dalszej części artykułu dokonano analizy zebranego materiału.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Badanie nie potwierdziło obecności przemocowych treści w postach oznaczonych polityków, ale ujawniło, że prawie jedna czwarta tweetów zawierała pejoratywne treści dyskredytujące i dewaluujące polityków. Chociaż częstotliwość negatywnych komentarzy była podobna zarówno w przypadku polityków płci żeńskiej (24%), jak i męskiej (23%), istniały różnice w ich charakterze. Negatywne uwagi dotyczyły przede wszystkim zdolności intelektualnych polityków, niezależnie od płci.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Badanie potwierdza różnice płciowe w pejoratywnych komentarzach związanych z tradycyjnie przypisanymi rolami płciowymi. Obelgi kierowane pod adresem kobiet odnosiły się do ich życia prywatnego, seksualizacji i uprzedmiotowienia, podczas gdy negatywne uwagi pod adresem mężczyzn dotyczyły intencji i sprawczości polityków. Badania potwierdzają brutalizację języka w sferze publicznej, a omawiane wypowiedzi balansują na granicy dopuszczalnej krytyki i zniesławienia lub zniewagi. Wyniki badania mogą posłużyć do oceny występujących w mediach społecznościowych emocji i opinii społeczeństwa dotyczących konkretnych osób w partiach rządzących.

Tocquevillowska demokracja widowiskowa i jej dwie teologie

dr Anna Krzynówek-Arndt — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Analiza Tocquevillowskiego związku między religią, humanitaryzmem i poezją demokracji z punktu widzenia koncepcji trzech typów teologii (theologia tripartita).

PROBLEM i METODY BADAWCZE: Artykuł stawia pytanie o konsekwencje, jakie dla Tocquevillowskiego myślenia o demokracji ma rezygnacja z chrześcijańskiego ujęcia osobowego podmiotu. Tekst oparty jest na analizie źródeł stanowiących korpus dzieł Tocqueville’a, w tym niepublikowanych zapiskach i fragmentach korespondencji z edycji historyczno-krytycznej dzieła De la Démocratie en Amérique.

PROCES WYWODU: Artykuł prezentuje Tocquevillowską analizę chrześcijaństwa jako instytucji politycznej i katolicyzmu „szanującego demokratyczne instynkty”. Proponowana przez autora O demokracji w Ameryce wizja relacji między religią i demokracją jest interpretowana jako zmodyfikowana wersja Warronowej koncepcji trzech typów rozumienia tego, co boskie. Treść teologii obywatelskiej i teologii teatralnej pozwala następnie ukazać obecną, jakkolwiek niewyrażoną wprost przez Tocquevilla, wizję demokracji widowiskowej i jej antropologiczne założenia.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Despotyczny dryf demokracji jest ostateczną konsekwencją, do jakiej prowadzi rozpuszczenie osobowego podmiotu z jednej strony w jednostkowości, z drugiej strony w abstrakcyjnej uniwersalności.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Koncepcja wesołka i demokracji widowiskowej ukazują znaczenie idei osoby dla analizy współczesnych form demokratycznego despotyzmu.

Podstawy relacji Kościół – państwo w świetle nauki społecznej Kościoła. Komunikacja i kompromis

Robert Nęcek — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie podstaw relacji Kościół – państwo, gdzie ważnymi elementami składowymi są komunikacja i kompromis.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem badawczym jest określenie podstaw właściwych relacji między państwem i Kościołem dla dobra wspólnego. Chodzi o określenie, jak Kościół rozumie podstawy tych relacji, co należy do obowiązków państwa, a co do obowiązków Kościoła, a także jakie powinno być państwo – świeckie, czy laickie. W realizacji podjętej tematyki zostaną wykorzystane adekwatne do interdyscyplinarnego charakteru opracowania metody: hermeneutyczna analiza tekstu i porównawcza z elementami analizy i syntezy.

PROCES WYWODU: Omówione zostały następujące kwestie ukazujące podstawy właściwych relacji między Kościołem i państwem – określenie celu państwa, jakim jest dobro wspólne rozumiane w szczegółach jako zabezpieczenie porządku prawnego, zabezpieczenie porządku dobrobytu i zdefiniowanie państwa świeckiego. Następnie określenie celu Kościoła jako społeczności nadprzyrodzonej rozumianej w szczegółach jako działająca religijnie i etyczno-społeczna, która pełni funkcję krytyczną wobec państwa, a także docenienie we wzajemnej współpracy komunikacji i zdrowo pojętego kompromisu.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Kościół, współpracując z państwem dla dobra wspólnego obywateli i wiernych, preferuje państwo świeckie, czyli takie, które jest państwem niereligijnym, to znaczy nieutożsamiającym się z ostatecznym celem życia obywateli, ale uznającym prawo do poszukiwań religijnych. W końcu trzeba rozumieć, czym jest kompromis, kiedy można go zawierać, a kiedy nie można o nim myśleć. Podstawą poznawania siebie nawzajem jest komunikacja.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Należy uważnie poznać cele państwa i Kościoła, odkryć, na czym polega komunikacja, kiedy należy zawierać kompromis i w jakich sprawach.

The Polish humanitarian diplomacy and its capabilities

Renata Kurpiewska-Korbut — 2024-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: The main objective of the article is to analyze the issues that constitute the potential of Polish humanitarian diplomacy, including the specific political circumstances that have arisen in 2022 related to the humanitarian crisis in Ukraine.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The main research problem in this study revolves around outlining the elements of the process of conducting humanitarian diplomacy by the Polish authorities. The objective is to demonstrate that thoughtful approaches have been taken in this regard. The study employs various research methods, including document analysis, literature review, press review, and expert interviews.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The first part of the article presents humanitarian diplomacy as a theoretical concept, the second part describes strategic domestic documents, administrative and financial resources of Poland’s humanitarian policy, while the third part analyzes the evolution of Poland’s status as a donor conducting humanitarian diplomacy.

RESEARCH RESULTS: The analysis of the subject reveals that there have been symptoms indicating that the Polish authorities are striving to conduct conscious activities within the framework of humanitarian diplomacy, especially by creating international events and advocacy for Ukraine humanitarian needs on the international forum. It also exposes shortcomings and opportunities of “Polish Aid” in the context of current geopolitical conditions.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: It should be noted that the issue of humanitarian diplomacy of Poland has not been extensively discussed by researchers. The article serves as a pioneering introduction to a comparative study on humanitarian diplomacies conducted by other medium-sized and middle-income countries, primarily from Central and Eastern Europe.

Spatial patterns of electoral support in the 2023 general election in Poland

Igor Kavetskyy — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Niniejsza praca skupia się na rozpoznaniu przestrzennych wzorów poparcia wyborczego dla głównych aktorów sceny politycznej oraz poszukiwaniu adekwatnych determinant tłumaczących rozkład tego poparcia w świetle wyników wyborów parlamentarnych 2023 r. w Polsce.

PROBLEM i METODY BADAWCZE: Czy istnieje związek podstawowych cech morfologicznych przestrzeni głosowania w Polsce z hierarchią struktury osadniczej i układem regionów związanych z dziedzictwem historyczno-politycznym kraju? Wśród metod wykorzystanych w pracy znalazła się analiza statystyk opisowych, szacowanie autokorelacji przestrzennej, analiza dyskryminacyjna, metody kartograficzne.

PROCES WYWODU: Postępowanie badawcze zakłada procedurę dwuetapową: 1) rozpoznanie ogólnego obrazu zróżnicowania przestrzennego poparcia wyborczego dla wybranych ugrupowań oraz określenie podstawowych wzorów klasteryzacji poparcia wyborczego; 2) oszacowanie powiązań pomiędzy obserwowanymi wzorami poparcia z domniemanymi ich determinantami, tj. hierarchią osadniczą kraju oraz podziałami historyczno-politycznymi.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zmienność przestrzenną wskaźników poparcia cechuje charakterystyczny rozkład terytorialny, którego wizerunek nawiązuje do układu jednostek systemu osadniczego oraz granic dawnych podziałów historycznych. Charakter tego powiązania wskazuje na zmieniający się układ przestrzeni głosowania związany z narastającą polaryzacją preferencji politycznych obywateli.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Aktualny wzór różnicowania miejsko-wiejskiego wiąże się z odmiennym charakterem preferencji społeczności wielkomiejskich (powyżej 20 tys. mieszkańców) oraz wiejskich i małomiasteczkowych (do 20 tys. mieszkańców). Nasila się heterogeniczność wschodnio-zachodnia przestrzeni głosowania Polski wskutek upodabniania się preferencji mieszkańców dawnej Polski Austriackiej i Polski Rosyjskiej z jednej strony oraz Polski Pruskiej i Ziem Odzyskanych, z drugiej.

Wojny w myśli filozoficznej starożytnych Greków i Rzymian. Zarys wybranych zagadnień

Tomasz Homa — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Studium wybranych antycznych greckich i rzymskich poglądów na temat wojny oraz próba identyfikacji ich rozstrzygnięć, które zdają się zachowywać swoją poznawczo i/lub normatywnie istotną ważność również współcześnie.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Przedmiot badań stanowi zagadnienie wojny w myśli Sokratesa, Platona, Arystotelesa i Cycerona, jej źródeł, natury, rodzajów i celów, a także ich legitymizacji lub delegitymizacji. W jego analizach przyjęto podejście filozoficzne, a tam, gdzie to konieczne, również kulturoznawcze i teologiczne, stosując w badaniach tego zagadnienia metodę hermeneutyczno-heurystyczną oraz komparatystyczną.

PROCES WYWODU: Badając teksty źródłowe, przedstawiono w syntetyczny sposób główne nurty rozumienia wojny w świecie greckim i rzymskim, a także występujące między nimi różnice oraz podobieństwa.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Stwierdzono fundamentalnie ważną rolę filozoficznego rozumienia rzeczywistości jako takiej oraz, w jej ramach, rzeczywistości świata ludzkiej koegzystencji, zarówno w koncepcjach przyznających wojnie bycie nadrzędną zasadą wszechrzeczy, jak i w koncepcjach ważność taką przypisujących pokojowi. Tego rodzaju rozumienie, pomimo wzajemnych krytyk, nie zanika, lecz zachowuje tę dwoistość, wpisując się trwale w europejskie namysły w tej materii.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Analizowane poglądy na temat wojny, które odcisnęły znacząco swoje znamię na europejskiej myśli w tym temacie, biorąc pod uwagę ich wewnętrzne logiki oraz niektóre z poruszanych przez nie zagadnień, warte są namysłu także współcześnie.

Analiza rozkazu za pomocą metody scholastycznej

Teresa Grabińska — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem jest ukazanie nośności scholastycznej metody analizy problemu na przykładzie odtworzenia argumentacji Tomasza z Akwinu w odkrywaniu genezy i istoty czynności rozkazywania.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Poddana analizie Tomaszowa metoda dyskutowania z różniącymi się od siebie twierdzeniami, które są odpowiedziami na to, co dziś nazywane jest pytaniem problemowym, wywodzi się z europejskiego antyku, z uprawiania sztuki dialektyki. Była stosowana w średniowieczu, gdy powstały trudne problemy konfrontacji prawd objawionych chrześcijaństwa, będących przedmiotem wiary (wiedzionej wolą), z aparaturą pojęciową filozofii, która jest przedmiotem rozumu. W szerszym ujęciu splotu woli i rozumu w podejmowaniu czynności, przekraczającym problemy filozofii chrześcijańskiej, metoda analizy problemu i argumentacji Akwinaty warta jest przypomnienia, co pokazuje się na przykładzie zgłębiana genezy i istoty rozkazywania.

PROCES WYWODU: Ponieważ rozkaz jest nakazem, związanym z powinnością, a ta – z normą postępowania, to pierwsze dwie części rozważań poświęcone są personalistycznej koncepcji dobra i wartości jako celu i zasady ludzkiego działania. W części trzeciej przeprowadzono oryginalną analizę zagadnienia rozkazywania z Sumy teologicznej Tomasza z Akwinu. Opierając się na wynikach płynących z niniejszych rozważań, analizie poddano ostatni rozkaz generała Franciszka Kleeberga.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Klasyfikacja normy dokonana przez Jacques’a Maritaina pozwoliła na odtworzenie w artykule oryginalnej specyfikacji rodzajów rozkazywania. W wyniku przeprowadzonych rozważań została odtworzona struktura argumentów prowadzących Tomasza z Akwinu do tezy o udziale woli i rozumu w czynności rozkazywania. Rozkaz gen. F. Kleeberga posłużył zilustrowaniu aplikacji analizy scholastycznej rozkazywania.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Sztuka argumentacji mistrzowsko stosowana przez Tomasza z Akwinu powinna być szerzej rozpowszechniona jako analiza zagadnień z różnych dziedzin. Jej restauracja staje się tym ważniejsza, że postępująca wojna informacyjna ma za przedmiot przekaz językowy, który bez umiejętności jego analizowania staje się skutecznym orężem.

War mediated by satellites. US drone warfare and its socio-political consequences

Mateusz Pietryka — 2024-09-30

RESEARCH OBJECTIVE: Analysis of the mediation phenomenon in US drone warfare and its consequences for drone operators and for global politics.

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The primary issue is how the physical separation from the battlefield affects soldiers controlling unmanned vehicles and how technological dominance associated with drones impacts international law and perception of the enemy. The paper analyzes a broad range of sources, including academic literature, NGO reports, journalistic investigations, military textbooks, and personal accounts from drone operators. The theoretical framework draws from Carl Schmitt’s books, “Nomos of the Earth” and “Theory of the Partisan”.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: In the first part, the study examines the mechanics of drone warfare and analyzes the personal experiences of drone operators. In the second part, the focus shifts to the realm of geopolitics, exploring the transformations it undergoes due to the impact of remote warfare.

RESEARCH RESULTS: Workers in the unmanned warfare program exhibit symptoms similar to those experienced by soldiers on the battlefield. The precise and “humanitarian” elimination of enemies can be counterproductive, potentially leading to the dehumanization of the enemy and radicalization on both sides of the conflict.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The fact of separation from the battlefield does not necessarily guarantee safety, precision, or humanitarian outcomes. On the contrary, in some instances, it can lead to soldiers’ suffering, civilian casualties, and escalation of conflict intensity.

Ryzyko, czy niepewność - próba oceny szoków cenowych na rynku energii?

Michał Thlon — 2024-09-30

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przeniesienie koncepcji teoretycznych dotyczących ryzyka i niepewności w gospodarce na praktyczny wymiar związany z rynkiem energii elektrycznej w Polsce. Przeanalizowano możliwość przypisania zjawiskom rynkowym właściwości ryzyka lub niepewności w celu oceny możliwości prognozowania zmian na rynku energii. Autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, czy na polskim rynku energii doszło do nadzwyczajnej zmiany warunków rynkowych dopuszczającej prawną możliwość zmiany relacji umownej pomiędzy sprzedawcą a nabywcą energii.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym jest zmienność cen energii elektrycznej w Polsce determinowana w kontekście możliwości jej prognozowania. Metody badawcze obejmują analizę ekonomiczno-prawną oraz analizę danych empirycznych dotyczących istotnych szoków cenowych na polskim rynku energii.

PROCES WYWODU: Proces wywodu obejmuje analizę czynników ekonomiczno-prawnych będących przyczyną gwałtownych zmian na polskim rynku energii elektrycznej. Analiza została przeprowadzona na podstawie danych rynkowych dotyczących pierwszego z serii istotnych szoków cenowych odnotowanych na polskim rynku energii w 2018 r.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W wyniku przeprowadzonych analiz wskazano czynniki, które miały najbardziej istotny wpływ na wzrost cen energii elektrycznej na polskim rynku w 2018 r. Stwierdzono, iż ówczesna zmienność rynkowa miała charakter nadzwyczajny – pozwalający przyjąć, iż nie było możliwości przewidzenia ex ante skali zmian cen energii elektrycznej.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Na podstawie przeprowadzonej analizy sformułowano wnioski dotyczące konieczności opracowania strategii zarządzania ryzykiem cenowym na rynku energii elektrycznej w Polsce. Wyniki mają istotne znaczenie praktyczne dla stabilizacji procesów gospodarczych i zarządzania ryzykiem cenowym na rynku energii. Inspiracją do wyboru okresu analizy były liczne procesy sądowe odnoszące się do zmian rynkowych w 2018 r., toczone pomiędzy firmami energetycznymi a odbiorcami korporacyjnymi z żądaniem „dostosowania” wynagrodzenia kontraktowego z uwagi na zaistnienie nieprzewidywalnego wzrostu cen rynkowych cen energii na podstawie klauzuli rebus sic stantibus, uregulowanej w art. 357¹ oraz 632 § 2 Kodeksu cywilnego.

Janicki, J. (2023). Estetyka jako źródło refleksji nad prawem. Kraków: UNIVERSITAS [recenzja]

Michał Stachurski — 2024-09-30

Cyprian Kamil Norwid w jednym z tekstów zapisał słowa wskazujące na rozszerzającą rolę piękna w życiu człowieka: „Bo piękno na to jest, by zachwycało. Do pracy – praca, by się zmartwychwstało”. Wszystko, co związane jest z pięknem, zazwyczaj kojarzy się z kontrastem między tym, co obiektywne, a tym, co subiektywne. Kanony piękna podlegają dyskusjom, bo i same kanony ulegają zmianom. Estetyka jednak jako dyscyplina nauki, a w tym przypadku filozofii, wskazuje na pewne standardy w myśleniu o tym, jak rozumieć piękno i jak piękno wykorzystywać, aby przynosiło dobro dla jednostki i społeczeństwa....

Grabowski, T. (2023). Bezpieczeństwo publiczne. Seria „Słowniki Społeczne”. W. Pasierbek, & B. Szlachta (Red.). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie [recenzja]

Piotr Madajczyk — 2024-09-30

Recenzowany tom jest kolejnym przygotowanym w serii „Słowniki Społeczne” wydawanej w Wydawnictwie Naukowym Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie pod redakcją dra Wita Pasierbka i prof. Bogdana Szlachty. Jego redaktorem jest zajmujący się zagadnieniami cyberbezpieczeństwa dr Tomasz Grabowski....

Horyzonty Polityki

Edytorial: Wizerunek władzy – media, polityka, komunikacja

Editorial: The image of power: media, politics, and communication

Jak dotrzeć do wyborcy? Reklamowe strategie komunikacyjne w Internecie w wyborach parlamentarnych w 2023 roku

Wykorzystanie wizerunku polityków w przekazach typu deepfake – analiza danych fact-checkingowych z 2023 roku

Obraz zaangażowania politycznego kobiet w Polsce w III RP w świetle badań World Values Survey

Kontrolna funkcja prasy politycznej: przypadek czasopiśmiennictwa Narodowej Demokracji w latach 1918–1939

Analiza dyskursu politycznego posłów na Sejm RP na temat problemów klimatycznych i środowiskowych

Political image of Geert Wilders: Analysis of populist message on social media platform X

Identyfikacja i analiza przemocy wobec polskich polityków w postach na Twitterze

Tocquevillowska demokracja widowiskowa i jej dwie teologie

Podstawy relacji Kościół – państwo w świetle nauki społecznej Kościoła. Komunikacja i kompromis

The Polish humanitarian diplomacy and its capabilities

Spatial patterns of electoral support in the 2023 general election in Poland

Wojny w myśli filozoficznej starożytnych Greków i Rzymian. Zarys wybranych zagadnień

Analiza rozkazu za pomocą metody scholastycznej

War mediated by satellites. US drone warfare and its socio-political consequences

Ryzyko, czy niepewność - próba oceny szoków cenowych na rynku energii?

Janicki, J. (2023). Estetyka jako źródło refleksji nad prawem. Kraków: UNIVERSITAS [recenzja]

Grabowski, T. (2023). Bezpieczeństwo publiczne. ­Seria „Słowniki Społeczne”. W. Pasierbek, & B. Szlachta (Red.). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie [recenzja]

Grabowski, T. (2023). Bezpieczeństwo publiczne. Seria „Słowniki Społeczne”. W. Pasierbek, & B. Szlachta (Red.). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie [recenzja]